30
VERBAEL
't rijs gehecht ende boven met scherpe yseren helmen eenen halven voet boven het
rijs uuytkyckende op 't peijl leech waetere, zoodat daerdeure die schippers die de
hoofden nijet en kennen bevreest zullen zijn het lant aen te doenne. Ende sittende
op de pinnen moeten de schepen deurboort worden, ende zoo met waeter vervul
len deur de lecsaemheijt ende syncken, 'twelck die innelandige schippers nijet en
zullen, oick 't lant derven131 aendoen zoo wanneer die baeckenen wechgedaen zijn,
'twelck men telcken zal moghen doen zoo wanneer men voor die vianden bevreest
is. Ende in zooverre zy voorder opwaerts willen met huer schepen leussen,132 zal
men dat oick mogen verzien met gelijcke paelen, zoo gescherpt met heilemen ofte
boven de poincten wat gebernt.133 Ende wat daer insgelycx van schepen upcompt,
die quaet op stroomen te manieren134 zyn ende zoo juyst nyet te passenne135 en
is ofte dezelve zullen te hooge ofte te leege deur den wint op de paellen moeten
drijven ende vallen ende daerdeure deurboirt worden, zoodat zij daer oick deur
lecsaemheijt van den gaeten zullen vervullen, zoodat eer dat zij heur136 f. 4v\ zul
len aen 't lant worppen, twee ofte drye musquetiers soldaten heur genoech te doen
zullen gheven. Metten cortsten gezeijt, de vrienden ende die vianden zullen haer
schroomen zulcke hoofden aen te doene, wantse op eenen halven vloet nijet zien
en zullen de voorn, pylen ende zoo henzelven grootelix bedrogen vinden. Wy zul
len 'tzelve claerlicken mette naervolgende caerte demonstreren, met oick die andere
volgende, wat de rechte hoofden prouffyts doen connen ende hoe zij voor de vian
den aen 't lant te arriveren wel diennen.
[f. 5r blanco\
[f. 5v afbeelding A]
[f 6r afbeelding B\
[f. 6v blanco
[f 7r] Resoulutie ofte resumptie op de voors. caerte137
Uwe Excellence mach zien bij de voorn, figueren hoe ende in wat manieren die
waeteren stroomen deur 't leggen van den noesche hoofden op een halve vloet
ende ebbe gemaect, ende oick hoe ende in wat manieren de groote hooge hoofden,
rechtliggende, de neeren ende stromen aen 't lant bringhen, wat perickele dattet
oick is, aen de noesche affdaelende hooffden te commene ende te meerene, prin-
cipaelicken alse zullen versterct ende geholpen worden metten voorn, pylen ende
defentiën.
Ende ter contrarie wat groote rechte hoofden connen behulpsaem wesen omme
daeranne te commene ende te meerene ende hoe zekerlicken die schepen daer
gebercht138 uuyt den stroom liggen ende het volck zoo dicwils als 't haer belieft, het
zijn vianden oft vrienden, aen 't lant setten ende wederom t'schepe mogen doen
vertrecken, waertoe men veele soldaeten behoeft omme 'tzelve te beletten deur de
menichte van den hoofden.
Nyet dat de hoofden nu gemaect zijnde, verloren ende tevergeefs zouden gemaect
wesen, maer men zal dezelven mogen employeren in 't vermaeken ende repareren
van de voorn, lange hoofden die men zal daertoe voegen ende employeren, emmers
het meestendeel vandyen.