VERERINGEN
85
uit de papieren van de Zeeuwse Rekenkamer af te lezen. De hoeveelheid prenten,
pamfletten en boeken die onder de noemer 'Necessiteiten' in veelvoud werd aan
geschaft, nam in het eerste kwart van de zeventiende eeuw hand over hand toe. De
rekening van boekhandelaar Barent Langenes van leveranties aan de admiraliteits-
raad over 1597-1598 laat duidelijk zien dat men het begrip 'comptoirbehoeften
ruim interpreteerde:8/
12 belegeringe van Hulst geconterfeyt 0.10.0
12 placaten uyt Brabant nopende den handel op dese landen 0.4.0
12 listen van licenten opt Brabant 0.10.0
25 proclamatien van de Coninginne van Engelandt 0.4.0
12 van innemen van Calis Malis van de Engelsche 0.10.0
12 van de slach van Turnhout geconterfeyt 0.10.0
18 boucken van den slach van Turnhout 0.3.0
12 van innemen van Berck 0.2.0
12 van innemen van Grolle 0.2.0
1 bouck gebonden van diversche placaten 0.2.8
12 van innemen van Bievaart 0.2.0
12 conterfeytsel van belech van Amiens 0.10.0
24 van t overgaen van Amiens 0.4.0
16 van overgaan van Lingen 0.2.8
24 proclamatien van Engelant 0.4.0
15 reysen der Hollanders van Oostindien in horn pergamen
gebonden met sierlint tot 4 sch tstuck 3.0.0
Totaal 7.0.4
De plakkaten over de handel, de lijsten van licenten en de proclamaties van de
Engelse koningin die in deze rekening genoemd worden, zullen door de bodes
rondgebracht zijn. De in veelvoud geleverde 'conterfeytsels' (afbeeldingen) en de
vijftien exemplaren van het boekje over de reizen naar de Oost waren zonder enige
twijfel voor de heren zelf bedoeld. Het aantal 'benodigdheden was in 1597-1598
nog bescheiden. Rond 1620 waren de lijsten aanzienlijk langer. Behalve de boek
handelaren leverde in die jaren ook Jan Pieter van de Venne het nodige aan de
heren. In zijn rekeningen aan Gecommitteerde Raden en de Admiraliteit staan
naast kaarten voor de raadkamers ook in twaalfvoud bestelde nieuwsprenten en
pamfletten als de Grote Sifte en de Steert-sterre, naast exemplaren van Selfstrijt van
Jacob Cats.88 Het is opvallend hoe bestellingen van twaalf stuks en meer bijna altijd
in de rekeningen van de Admiraliteit werden opgevoerd. Beide colleges beston
den grotendeels uit dezelfde personen. De admiraliteitsraad werd gevormd door
de leden van Gecommitteerde Raden, aangevuld met enkele afgevaardigden van de
andere admiraliteiten. Eén bestelling van twaalf exemplaren voldeed dus. Waarom
deze kosten in veel gevallen ten laste van de Admiraliteit gebracht werden, is niet
duidelijk. In de eerste jaren werden de rekeningen van de Admiraliteit nog niet
in Den Haag nagekeken, maar ook nadat dit wel gebeurde, bleef deze gewoonte
bestaan. Gebruikte men deze financiële sluipweg omdat de instructie die de graaf
van Leicester op 26 juli 1586 voor de Colleges ter Admiraliteit in Rotterdam,
