AMAZONIA
107
Alsoo Mijn Heeren hebben gelieven mij te belasten een beschrivinge te doen van
allhetgene ick gesien ende bestaen hebbe aengaende de plaetsen van Marinjhon en
Parra, in welcke ick den tijt van veertien jaren hebbe in druck en armoede geweest,
soo hebbe niet connen naelaten Mijn Heeren 'tgene ick door experiëntie hebbe
besocht, te verstaen te geven.
Marinhon is een eijlant ontrent de dertich mijllen in 't ronde gelegen op 2Vi graden
besuijden de Linie Equinoctiael, ende licht in een baije dewelcke ontrent 18 ofte
20 mijllen breet is. In deselve baije liggen diverse eijlanden, waervan het voornaem-
ste eijlant is geheeten Tapitapeere, ende licht tegenover Marinjhon in de mont van
de baije, ontrent drij mijllen van daer suijdelijcker streckende naer de reviere van
Comma. Doch is de plaetse waer men incompt naer Marinjhon in alle plaetsen
drij mijllen breet, doch en connen 03] daer geen grooter schepen incomen dan
ontrent de hondert last overmits dat aen de zijde van het voorschreven eijlant Tapi
tapeere sommige droochten liggen, soodat de schepen die daer incomen willen haer
aen de sijde van de kust moeten houden.
Die Fransoijsen hebben hare residentie aldaer gehadt over de 25 a 26 jaren, ende
geneerden haer met catoen te planten, alsoock verwen en toeback. Dit eijlant
Marinjhon was doentertijt wel versien met inwoonders, soodat'tet in zijn begrijp
hadde wel 33 a 34 dorpen, waervan elckeen van dien over de seven- ofte achthon-
dert man sterck waren. Ende waren natiën genaempt Tapuijen en Tupinenbaes87,
dewelcke daernaer bij de Portegisen meest al omgebracht zijn, [p. 04] ende vele
van haer wechgeloopen, die haer in secrete plaetsen in de bosschen aldaer alsnoch
verhouden. De Fransen hadden dese plaetse ontrent vier of vijf jaren. Daernaer
is gecomen enen Jeronemus d'Albukerke88 als comandeur vanwegen den opper
sten generael van de Brasil, met eenige bereken versien met soldaten, ende hebben
aldaer een fort gemaeckt aen het achtereijnde van het eijlant. Doch de Portegi
sen, bemerkende dat zij te swack waren om hetselve eijlant te overwinnen, soo
hebben sij brieven geschreven aen den oversten generael van de Fransen, te weten
Monsieur de Raverdière89, daer zij belovende, soo hij de plaetse wilde kiteren, een
groote somme van penningen. Ende zijn alsoo insgelijcke geacordeert, ende soo
heeft Monseigneur de Raverdière [p. 05] de plaetse overgelevert met eenige stuc-
ken geschuts die daer waren in het fort, doentertijt genaempt Saint Louys. Ende
is gereijst naer Portegael om zijn betalinge te ontfangen, maer is soo men seght, in
echtenisse genomen ende alsoo in gevanckenisse gestorven. Ende dusvele van de
veroveringe van dese plaetse.
Dit voorschreven eijlant heeft aen de waterzijde een stadt, tegenover Tapitapeere,
alwaer oock sommige Portegisen plantatiën hebben. Dese voornaemde stadt is
ontrent drijquartier mijle groot in zijn begrijp, alwaer de Portegiesen een fort heb
ben, versien met tien of twaelf stucken geschuts van iser, waervan sommige schieten
vier, vijf a ses pont, ende is genaempt Sint Filippe. Hier woont den gouverneur
op het fort op een huijs dat voor hem gemaeckt [p. 06] is in mijnen tijt. Ende de
inwoonders, die ontrent vier- ofte vijfhondert in getalle zijn, hebben hare huijsen
meest al in de stadt, waervan sommige van steen ende sommige van cleij gemaeckt
zijn; maer den meestendeel van haer dat geen ambachtslieden en zijn, houden
haer veeltijts in hare tuijnen ofte plantatiën, want sij daer gemackelijker aen den
cost geraken, die zij daer doen halen door hare slaven, soodat de stadt dickwels
met weijnich volckx versien is. Sij hebben noch een fortien van cleijne defentie,
