Beschrijving van het document
18
MEMORIAEL
Grootvaders 'schets?
Het toeval wil dat in een Lijst van stukken in het familiearchief Schorer sprake is
van een kindercatechismus die mogelijk de basis vormde voor de vragen en ant
woorden die Maria in haar memoriaal noteerde. Hier wordt gerefereerd aan de
Korte Nederduitsche Schets eener kleiner Catechismus in vragen en antwoorden, die
door Johan Radermacher de Oude voor zijn twee kinderen werd opgesteld toen
hij zich in 1576 met zijn echtgenote in Aken ophield. Maria en Jan Radermacher,
respectievelijk moeder en voogd van Maria de Fraeye, oefenden in hun jeugd deze
versie van de catechismus.41
Helaas is Radermachers 'schets' tot nog toe niet teruggevonden. Het is echter aan
nemelijk dat Maria's grootvader de hand heeft gehad in de theologische opvoeding
van zijn kleinkinderen. Misschien is Maria's versie zelfs wel een afschrift van de tekst
die Johan Radermacher de Oude voor zijn kinderen had opgesteld. Haar grootva
der moet een belangrijke rol in het leven van Maria de Fraeye hebben gespeeld.
De basis van zijn motto, Romeinen 8: 28, noteerde ook Maria aan het begin van
haar levensbeschrijving: 'Wij, Wilhelmus Thilenus ende Maria de Fraeye weten dat
dengenen die Godt liefhebben, alle dinck helpt tot goet'.42
Vroomheid of wereldsheid
Rest de vraag met welke bedoelingen Maria de Fraeye haar memoriaal met zoveel
bijzondere details bijhield. Was het om haar emoties te verwerken? Wilde ze de
teksten uit de Bijbel die haar man en grootvader haar uitgelegd hadden zelf gebrui
ken of schreef ze deze op om ze door te kunnen geven aan haar kinderen? Vanwaar
kwam de precisie waarmee ze de waarde van de doopgeschenken voor haar kinde
ren bijhield? Uit de familiekring van Maria de Fraeye, met name van de kant van
de familie Radermacher, zijn meerdere familieboekjes bewaard, zoals het Album
J. Rotarii van haar grootvader Johan Radermacher de Oude en de aantekeningen
van haar tante Anna. Maria's dochter Sara zette deze traditie voort.43 Haar Memorie
boeckxken van den geboorts-dagen onser kinderen beperkt zich echter tot de zakelijke
gegevens. Nergens zijn zoveel persoonlijke details te vinden als in het memoriaal
van Maria de Fraeye.
Het cahier is voorzien van een perkamenten omslag van 19 cm hoogte en 16 cm
breedte en is aan de voorzijde voorzien van een (beschadigd) etiket, dat te oordelen
naar het handschrift meer dan een eeuw later is aangebracht door een nazaat van
Maria's oudste dochter: 'Aanteekeningen van anno 1629 tot 19 Januarij 1681 van
Maria de Fraeye geboren 28 April 1605, overleden 3 Januarij 1682, weduwe Wil
lem Thielenus, in leven predikant te Londen, hare oudste dochter Maria huwde
Hermanus Potteij Aan het handschrift te zien heeft Maria de Fraeye tot kort
voor haar dood het manuscript zelf bijgehouden. Na haar dood moet het memo
riaal in het bezit van de familie Pottey zijn gekomen. Het Zeeuws Archief kreeg
het manuscript in 2010 ten geschenke van drs G.G. van Wijk, oud-bibliothecaris
van de Landbouwhogeschool te Wageningen. Het memoriaal was hem in 1966
geschonken door zijn zwager N.J. van Aalst, die het tussen de papieren van zijn
