AMAZONIA
77
Afb. 2. Kustfragment van de monding van de Amazone tot vlak voor het Eiland Maranhao. Uit
een paskaart van de zeekusten van Brazilia tusschen Cabo Noord tot Cabo de Cuma. Amster
dam, Johannis van Keulen, z.j. Nationaal Archief Den Haag, VEL-687.
Vanwege de grote afstand en lange reistijd tussen de in Bahia liggende Braziliaanse
hoofdstad Salvador en de in het verre noordwesten liggende kapiteinschappen Para
en Maranhao, was de staat Brazilië in juni 1621 in tweeën gesplitst door de stich
ting van een nieuwe Estado do Maranhao e Grao-Para, met Sao Luiz als hoofdstad.
Bij die nieuwe staat hoorde ook de Amazonevallei. Wanneer in dit artikel sprake
is van Maranhao, kan dat in engere zin het gebied van alleen het kapiteinschap
Maranhao betekenen, maar in ruimere zin ook het veel grotere gebied van de in
1621 gestichte staat Maranhao e Grao-Para, met inbegrip van de Amazonevallei.
Om die reden zal ik deze landen in hun totaliteit soms ook Amazonia noemen.
Van Maranhao, Para en de Amazone bestaan opvallend weinig zeventiende-eeuwse
Nederlandse kaarten, en de weinige die er zijn, staan niet in de serie in manus
criptatlas 4.VEL.Y.7 Waarschijnlijk vond het cartografisch instituut in Recife het
werken daar te riskant, te duur of te ver. Dat wil echter volstrekt niet zeggen dat
er in de WIC-archieven geen verklarende teksten over die gebieden te vinden zijn.
Die bestaan wel degelijk, en om in de desbetreffende leemte in de atlas 4.VEL.Y te
voorzien, heb ik gemeend er goed aan te doen een aantal daarvan met een inleiding
te publiceren.8
