Epiloog
86
AMAZONIA
inwoners, werd verdedigd door een fortje van kleine importantie, en zou daarom
gemakkelijk veroverd kunnen worden (Dl6/17). Na inname van Belém zou hij
met het gros van zijn mannen per kano anderhalve dagreis stroomopwaarts naar
de Portugese landbouwkolonie Camita reizen (B6), een afstand die met twintig
mijl overeenkomt (D20/21). Van dat plaatsje zou hij in vijf a zes kanodagen naar
het zeventig mijl verder stroomopwaarts liggende fort Gurupa varen: een door vier
stukken en ongeveer veertig soldaten verdedigde Portugese vesting.15 Uiteraard zou
hij ook dat bolwerk veroveren. En ter afronding zou hij ook na die overwinning een
schip met buitgoederen naar het vaderland afvaardigen (B7).
De WIC-directeuren hebben Van der Keere's veroveringsplannen met de nodige
aandacht bestudeerd. Daar hebben zij soms blijk van gegeven door in de kantlijn
het woordje 'nota' te schrijven. In B5/6 en B6 deden zij dat bij de beschrijving van
brokken goud- en zilvererts, en in C2 bij de vermelding dat men via de Amazone
Peru en de Rio de la Plata kon bereiken. In D2 gaven zij blijk van hun warme
belangstelling door de auteur op te dragen zijn ontwerp opnieuw - waarschijnlijk
een tikje zakelijker te redigeren. Minder economie en meer strategie kortom.
Het resultaat was een naïef aanvalsproject dat nergens met tegenslagen of misluk
kingen rekening houdt. In gestroomlijnde volgorde landden de schepen, gingen
de manschappen van boord, werden forten veroverd, en stonden honderden loyale
indiaanse vrijwilligers op hun beurt te wachten om bij de Nederlanders ingelijfd
te worden. Hoewel daar voldoende 'perikel' voor was, liep in de smalle vaargeu
len door de Amazonemonding nooit een Nederlands schip aan de grond (B8);
nooit kwam iemand te sneuvelen, en na elke succesvolle bestorming lagen de sta
pels oorlogsbuit als vanzelfsprekend op de kades te wachten om naar het dankbare
vaderland verscheept te worden (B4, B7). Die naïviteit zal de Heren XIX zeker niet
ontgaan zijn.
In 1641 werd de auteur dan ook niet uitgenodigd aan de veroveringstocht naar
Amazonia onder commando van admiraal Johan Lichthart en kolonel Hans van
Koin deel te nemen. Desondanks zijn zijn ontwerpteksten van groot belang als
informatiebron van elders schaars aanwezige gegevens over de economische, geo
grafische, historische en sociologische omstandigheden langs de noordwestelijke
rafelrand van Nederlands Brazilië.
Eind 1639 had Gedion Morris van zijn zojuist uit Maranhao in Zeeland terugge
keerde vriend John Maxwell het volgende bericht ontvangen:
dat tsedert mijn vertreck in de Marignan een tamelicke groote recrute van soldaten is gekomen met
een nieuwen gouverneurgenaamt Vintio Marciel, maer overmits in de Marignan ér Gran Para een
groote sterfte is geweest, soo sijn se door deselve sterfte soo seere verswackt als sij door 't voorszegde
secours waren versterckt (El 4).
In dit citaat staat de naam van die nieuwe gouverneur fout en onvolledig vermeld,
want zijn volledige en correct gespelde naam luidt Ben to Maciel Parente. Hij was
het die in november 1641 de schepen van het door Johan Maurits van Nassau
