AMAZONIA
95
Ende bij het raport van verscheijde geloofwaerdige ende aensienlijcke Portugue-
sen soo sijnder verscheijden silvermijnen ontrent dese plaetse. Oock om U Edele
Eerentfeste met gheen hooren seggen te voldoen, soo verclare ick voor d'oprechte
ende onghetwijffelde waerheijt dat ick ten huijse van eenen Alexander hebbe ghe-
sien ontrent een halff pont minerael daer gebracht bij seker Portugues om te weten
wat het [p. 13] soude moghen houden. Hetwelcke na mijn oordeel een rijcke van
silver was, sijnde in het aensien gelijck als affvijlsel van silver is; de clompe ghebac-
ken seer swaer ende brickelachtich. Een Engels silversmit die seer ervaren was in het
rafineren van minerael daerom hij alom berucht26 was, die oordeelde hetselve mine
rael seer rijck van silver, alsoo hij mede daer tegenwoordich was doen het gebracht
wert. Dese mijne leght ontrent vier mijlen van Para. Daerna sijnde ghelogeert in
seker indiaens dorp genaemt Orijtupe27 ofte Craijenbosch, alwaer mij vindende in
seker oude kercke gemaeckt bij d'indiaenen, waervan de vloer een voet was ver-
hoocht met seker roode aerde, hebbe aldaer met mijn eijghen handen opgenomen
de quantiteijt van ontrent vier oneen puer quicksilver dat uut de voorszegde roode
aerde voortquam ende opgeworpen was.
Ontrent vier-en-twintich mijlen van Para naer het noortwesten leght een schoone
riviere ghenaemt de riviere van Commita28, bewoont met vijfthien a twintich Por-
tuguesen ende ettelijcke duijsent indianen, soo slaven als vrije sijnde, verdeijlt op
ses indiaensche dorpen en ettelijcke hoffsteden. Dese riviere is seer bequaem lant
voor taback en suijeker, en hier wort [p. 14] jarelicx ontrent tweeduijsent rollen
seer goede taback ghemaeckt. Hier wast oock veel suijekerriet, en doen ick daer
was wert er groote preparatie ghemaeckt om een suijckermolen op te rechten, die
al halff opgemaeckt was. Van dese plaetse comt den besten taback die in geheel
Brasilië wast, en daer groeijt veel catoen ende orane. Welcke riviere en gevolge men
lichtelick soude connen veroveren doordien hier gheen forten en liggen, ende heel
weijnich wacht gehouden wort. Ende in augusto ofte september worden de goede
ren in caravellen afgescheept naer Lisbonen. Ende omdat dese riviere seer ghenoe-
chelijck ende vruchtbaer is, soo placht de gouverneurs sone sijn residentie daer te
houden; maer tsedert zijns vaders doot is hij vertrocken naer West-Indiën, gelijck
vooren geseght hebbe. Dese riviere is seer overvloeijende van allerlei) lijfftochte, en
sonderlinghe van schoone gesonde riviervisch.
Voorders ontrent ses daeghen reijsen naer het noortwesten van Commita leght de
Capitanie van Corpanie29, ende is een indiaens dorp alwaer de Portuguesen een
kleijn fort ghemaeckt hebben, ophebbende twee ofte drie isere gotelinghen en wel
dertich soldaten om 'tselve te defenderen, dewelcke onder haer subiectie hebben
ettelijcke duijsenden indianen, verdeijlt op verscheijden dorpen \p. 15] ende hoff-
steeden. Hier wort jarelicx wel ruijm duijsent rollen taback ghemaeckt. Hier wast
oock overvloedich veel cottoen en anotte, oock veel ende verscheijden soorten van
goet hout; ende is heel goede gront voor suijekerriet, gingiber en aller dinghen die
men daer soude willen planten. Dese plaetse heeft insgelijcx overvloet van lijff
tochte.
Dit is soo in 't korte van alle de plaetsen gelegen in Noort-Brasiliën ende de rivie
re van d'Amazones alswaer de Portuguesen eenighe wooninghe hebben. Uijt alle
dewelcke ick U Edele Erentfeste wil gebeden hebben aen te mereken dese generale
poincten:
