Mesalliance
118
MEERTENS
over de bolwerken, waarvan ook in het donker elke bocht in het pad hem bekend
is. Daar stokt ook deze versie en blijft de vraag wat hij ooit met het verhaal beoogd
heeft; hij zal het niet alleen maar in fysieke zin bedoeld hebben dat Middelburg
maar een kleine stad was.
Karel Meertens (1868) en Adriana Mak (1870) waren niet zo jong meer toen ze
trouwden. Hij was 31, zij 29. Het waren knappe mensen, schreef hun oudste drie
kwart eeuw later. Zijn vader was 'een charmeur die al heel wat meisjes in zijn [ar
men] had gehad' voor hij zijn moeder 'avances deed'. Meertens heeft nooit kunnen
achterhalen wat zijn ouders heeft samengebracht. Zijn moeder is gevallen voor de
charmante, sportieve en trouwens ook nog welbespraakte Karel Meertens. Al had
het haar niet aan aanbidders ontbroken, op haar 29e begon de tijd te dringen vol
gens haar zoon. De kinderen Mak waren geen van allen erg trouwlustig. Adriana's
drie broers waren in de veertig toen ze trouwden; haar twee halfzusters bleven on
gehuwd.
Het huwelijk tussen Karel Meertens en Adriana Mak was een mesalliance. Adriana's
vader was als werfeigenaar een man in bonis en al lijkt hij verder nauwelijks een
rol in het Middelburgse sociale, culturele of politieke leven te hebben gespeeld,
hij zal enig aanzien hebben genoten. Hij is jarenlang ouderling geweest van de
Oostkerk, bestuurslid van een vereniging tegen drankmisbruik en als lid van de
Middernachtzending - een in 1888 opgerichte organisatie waarvan de leden pro
beerde prostitueebezoekers op hun schreden te doen terugkeren - heeft hij nog
gepost voor het enige bordeel dat Middelburg rijk was.
Karel Meertens was de zoon van een kruidenier op de Vlasmarkt. Hij doorliep na
de lagere school het instituut Van Linschoten in Vlissingen, kennelijk een soort
middenstandsopleiding, want hij kwam daarna in de winkel van zijn vader. Adriana
Mak had een opleiding gevolgd voor meisjes van de gegoede middenstand. Ze zou
enige tijd onderwijs - vooral handwerken - hebben gekregen van de kwekelinge
Frederike van Balen-Klaar, die later faam verwierf als auteur van geschriften over
vrouwenkiesrecht, onder andere met Aletta Jacobs. Dat verschaft enig cachet aan
het beeld dat Meertens' moeder van jongs af aan een onafhankelijke, feministische
geest heeft gehad.31 De kwestie van vrouwenkiesrecht leefde in huize Meertens. In
1919, net als student in Utrecht aangekomen, ging Piet na invoering ervan naar een
groots opgezette viering van de SDAP, terwijl dat nooit zijn partij is geweest. (Hij
was toen trouwens nog te jong om te mogen stemmen; de stemgerechtigde leeftijd
ging toen bij 24 in.)
Grootvader Meertens was begin jaren negentig al overleden. Zijn weduwe zette met
haar zoon Karel de kruidenierswinkel in het pand In den Gekroonden Moriaan aan
de Vlasmarkt voort. In 1900, negen maanden na de geboorte van Piet Meertens,
trok ze zich terug uit de zaak en verhuisde Karel de winkel en zijn gezin naar het
huis Arnemuyden ook op de Vlasmarkt, nummer 28. Daar zou het gezin tot 1913
blijven wonen, toen Karel Meertens het gruttersbedrijf vaarwel zegde en in het
verzekeringswezen ging.
Adriana was beneden haar stand getrouwd en heeft haar gevoelens wat dat betreft
