MEERTENS
129
lingen van verschillende richting elkaar in Meertens' jonge jaren regelmatig op om
het fysiek uit te knokken, al zal dat weinig met werkelijk religieuze tegenstellingen
te maken hebben gehad. Hij herinnerde zich later hoe groepen jongens elkaar mas
saal met van woede vertrokken gezichten met riemen te lijf gingen. Ooit hadden
hij en Karel Verhulst, de latere oprichter van Servire, een bekende uitgeverij van
spirituele boeken, en vertaler van onder meer Kahlil Gibran, als bezetenen op elkaar
ingeslagen.
De grote wereld ging voor de kleine Meertens op zijn zesde pas echt open, toen een
juffrouw met gekleurde krijtjes letters op het bord begon te schrijven. Voordien
had hij al wel eens een krant gegrepen, maar volgens familieoverlevering, waaraan
zijn broers hem in hun kindertijd graag herinnerden, hield hij de krant dan op z'n
kop. Het ging langzaam: in de derde klas - hij was toen zes - hield hij de krant
rechtop en kon hij die een beetje lezen, zij het dat de inhoud hem natuurlijk niet
interesseerde en hij er niets van begreep. Verder dan Ot en Sien kwam hij dat jaar
nog niet.
Er werd in huize Meertens veel gelezen. Zolang als Piet Meertens zich kon herinne
ren, lazen zijn ouders de NRC en de Middelburgsche Courant, in de volksmond Het
oude wijf geheten. De laatste bleven ze lezen, ook toen ze uit Zeeland vertrokken
waren, en Meertens zelf bleef er nog tientallen jaren op geabonneerd. Bovendien
las de familie populaire week- en maandbladen, zoals Op de Hoogte en de Prins
der Geïllustreerde Bladen. Meertens' moeder was geabonneerd op Evolutie, een fe
ministisch tijdschrift dat mede door Wilhelmina Drucker werd geredigeerd, en
mogelijk las ze met haar feministische sympathieën ook het Maandblad voor vrou
wenkiesrecht. Zelf haalde Piet Meertens vanaf zijn achtste uit de schoolbibliotheek
het tijdschrift Voor 'tjonge Volkje, dat grotendeels door de Zeeuwse hoofdredacteur
en kinderboekenschrijver Pieter Louwerse werd volgeschreven.50
Minstens zo belangrijk als het lezen, was dat Meertens, zoals hij later zelf schreef,
'de ruimte' leerde kennen. In de vierde klas tekende een onderwijzer de school en
de omliggende straten op het bord en liet daarna leerlingen op een gedrukte kaart
aanwijzen waar ze woonden. 'Het werd opnieuw een openbaring voor me. Kort
daarop vond hij thuis een boekje van de beroemde negentiende-eeuwse Frederik
Nagtglas met een kaartje van Middelburg (waarschijnlijk de enkele keren herdrukte
Gids voor Middelburg en omstreken uit 1872). Hij zou alle straatnamen uit zijn
hoofd geleerd hebben en ze allemaal met andere jongens hoepelend door de stad
hebben opgezocht.51
Vanuit school en in de vakanties ondernam de jonge ontdekkingsreiziger lange
wandelingen over Walcheren. Naar lokaal gebruik maakte hij met vrienden daags
voor Pinksteren zogeheten landtochten. Ze stonden dan voor dag en dauw op en
keerden pas in de middag terug. En nog weer later volgden fietstochten over het ei
land. Op het gymnasium richtte Meertens met anderen een fietsclub op, de VVRR,
ventis velocium rota ruit (vrij vertaald: het wiel snelt door de wind). Het spelerijden
en trouwens ook de vele wandelingen deden hem niet alleen kennismaken met de
dorpjes en stadjes op Walcheren, zoals Veere, Arnemuiden, Vlissingen, maar ook
met de ruïnes van Hogelande, Brigdamme, Grijpskerke, met Fort Rammekens,
kasteel Batavia en met imposante oude buitenhuizen als Toornvliet en Vijvervreugd
(die deels sinds Meertens' jeugd verdwenen zijn) en Jacob Cats' oude buiten
Munnikenhof. Dergelijke tochten waren natuurlijk ook een kennismaking met de
