Noten
MEERTENS
157
1 Tenzij anders vermeld zijn gegevens ontleend aan de Meertenscollecties in de
Universiteitsbibliotheek van de Universiteit van Amsterdam (UBA) en de ZB Planbureau
en Bibliotheek van Zeeland (ZB). Daarin bevinden zich dagboeken, memoires (hoofd
stukken bestemd voor een nooit gepubliceerde autobiografie), honderden correspon
denties, literaire teksten alsook moeilijk te categoriseren geschriften en forensische en
reclasseringsrapporten uit 1940. Meertens hield gedurende een groot deel van zijn leven
min of meer parallelle dagboeken en kronieken bij die hij allebei diarium noemde. De
dagboeken beschrijven weliswaar gebeurtenissen, maar zijn ook reflectief en introspec
tief van aard. De kronieken vermelden op bijna dagelijkse basis in een of twee regels
zijn voornaamste bezigheden en ontmoetingen. Zoals in deze bijdrage beschreven, heeft
Meertens omstreeks zijn 22e een kroniek vanaf zijn geboorte aangelegd, terwijl hij tussen
1975 en 1978 in het verpleeghuis nog dagboekachtige notities typte. Deze bijdrage is
een bewerking van een hoofdstuk uit de aanstaande biografie van P.J. Meertens, die mede
wordt mogelijk gemaakt door een kortstondige aanstelling aan het Meertens Instituut,
en subsidies van het Fonds Bijzondere Journalistieke Projecten, de Maatschappij der
Nederlandse Letterkunde en het Meertens-Bianchi Fonds. Ik ben veel dank verschuldigd
aan Wiesje van der Meer-Brouwers, die onder andere een index maakte op Meertens'
dagboeken.
2 Middelburgsche Courant, 9-9-1899 (onder verwijzing naar onweer drie dagen eerder).
3 Zie over de aanhouding en veroordeling: Th. van der Meer, 'Dien avond - en - die rooze'.
De veroordeling van Piet Meertens in 1941. In: G. Hekma en Th. van der Meer (red.),
Bewaar me voor de waanzin van het recht. Homoseksualiteit en strafrecht in Nederland.
Diemen, 2011, 123-133.
4 H. van der Sterren, De lotgevallen van Koning Oedipus volgens de treurspelen van Sophocles.
Een psychologische studie met een voorwoord van Anna Freud. Amsterdam, 1948. Volgens
Van der Sterren begint het geweld in Koning Oedipus niet met de moord van Oedipus op
zijn vader koning Laios zoals in Freuds interpretatie maar op het moment dat Laios
vanwege de voorspelling dat hij door zijn zoon omgebracht zal worden, opdracht geeft
de net geboren Oedipus in de bergen achter te laten.
5 Hoewel in de krant als 'levenloos' onder berichten van de burgerlijke stand opgenomen
Middelburgsche Courant, 23-1-1914 heeft het meisje volgens de dagboekaantekening
uit 1931 heel even geleefd. Anders dan bij doodgeboorte gebruikelijk, heeft er na drie
dagen een reguliere begrafenis plaatsgevonden, hetgeen er ook op duidt dat het kindje
geleefd heeft.
6 Stukken van voor en na zijn hersenbloeding laten zich over het algemeen onderscheiden
door de vele typ- en spelfouten die hij na 1975 maakte, en door merkwaardige of on
juiste zinsconstructies nadien. Een eerste opzet was handgeschreven en dateert derhalve
van voor zijn hersenbloeding; nadien kon hij nauwelijks nog met de hand schrijven.
7 Persoonlijke communicatie E. Braches, 22-8-2012.
8 Persoonlijke communicatie Wim den Hartog, 2-12-2011 (voormalig verpleegkundige
Boerhaavekliniek).
9 Vgl. Meertens' dankwoord bij de aanvaarding van de Zeeuwse prijs voor Kunsten en
Wetenschappen 1964. Zie: Zeeuwse prijs voor dr. P.J. Meertens. In: Zeeuws Tijdschrift,
jrg. 14, nr. 5, 1964, 153.
10 PJ. Meertens, De Zeeuwen. In: PJ. Meertens en A. de Vries (red.), De Nederlandse
Volkskarakters. Kampen, 1938, 251.
11 Idem, 252. Meertens geeft hiervoor geen bron. Theologisch gezien was het een omstre
den kwestie. Volgens F.L. Rutgers, van 1879 tot 1910 hoogleraar kerkgeschiedenis en
kerkrecht aan de VU, werd in sommige delen van het land ten onrechte in geval van