JAARVERSLAGEN 2014
175
Volkenkundige voorwerpen
De conservatoren drs. F. van der Doe en drs. E.J.M. van der Geest berichten als
volgt:
Aan de Genootschapsdag in het Zeeuws Museum op 25 januari werd door de conser
vatoren medewerking verleend. Aan de hand van de voorwerpen in de Wonderkamers
werd de bezoekers verteld over het ontstaan van de Genootschapscollectie en de
verzameling volkenkundige voorwerpen in het bijzonder.
In het kader van de herdenking van de afschaffing van de slavenhandel in Nederland
in 1814 was in de Zeeuwse Bibliotheek van 3 tot 28 juni een kleine tentoonstel
ling georganiseerd. Uit de verzameling volkenkunde werd het stuk olifantstand
met een kogel daarin afkomstig uit het pakhuis van de Vlissingse slavenhandelaar
Louyssen en geschonken door scheepschirurgijn Gallandat geëxposeerd, alsmede
acht goudgewichtjes uit de schenking van C.J.M. Nagtglas, gouverneur van de
Nederlandse Bezittingen ter Kuste van Guinea (het huidige Ghana). De bij de
schenking Nagtglas behorende handschriften in de Zeeuwse Bibliotheek zijn in het
verslagjaar in het kader van een landelijk archievenproject slavernij en slavenhandel
geconserveerd en gedigitaliseerd.
In de Zeeuwse Bibliotheek waren van 15 november tot 27 december nog meer
voorwerpen te zien uit de verzameling volkenkunde. Het waren de schenkingen
aan het Genootschap in de jaren 1884-1887 van Pieter Simon Hamel (1845-1900),
consul-generaal in Bangkok, en van zijn zwager Huibert Pieter den Bouwmeester
(1853-1913) uit Middelburg. De aanleiding voor de tentoonstelling was de pu
blicatie Tropenjaren. In het spoor van P.S. Hamel, consul-generaal in Afrika en Azië
in de negentiende eeuw van Hans Walraven en Jolenta Weijers (Nijmegen 2014).
Walraven, oud-journalist van De Gelderlander, schrijft in het boek over een opmer
kelijk manuscript van zijn in Breskens geboren overgrootvader Hamel met daarin
notities van een geheime reis in West-Afrika. Walraven deed de reis opnieuw en
ontdekte dat zijn voorouder, ooit begonnen als onderwijzer in Groede, uitgroeide
tot een belangrijke Nederlandse diplomaat. Hamel kwam regelmatig terug naar
Zeeland en was lid van het Zeeuws Genootschap. Tijdens zijn verblijf in Azië
stuurde hij diverse voorwerpen naar Middelburg met als doel het stimuleren van
wetenschappelijk onderzoek naar tradities en gewoonten in Siam (Thailand) en
China. In navolging van zijn zwager werd Den Bouwmeester eveneens lid van het
Genootschap en schonk hij ook enkele volkenkundige objecten. Op de expositie
werd een selectie van die schenkingen getoond: een beschilderd stenen beeldje van
een Aziatische olifant (dat zelfs de PZC haalde), twee porseleinen Siamese speel-
munten (pees), een bundel in Siamese taal beschreven lontarbladen en een model
van een prauw uit Ceylon. Het onderzoek naar Hamel en de daaropvolgende ten
toonstelling leidde tot de ontdekking dat het vergulde Boeddhabeeldje in de vitrine
van de Wonderkamers in het Zeeuws Museum een schenking van Hamel is. De
twee Siamese munten zijn teruggevonden in de muntenverzameling en zijn nu
geïdentificeerd als het 'stel munten' van Den Bouwmeester.
In 2010 was er een aanwinst via de kleindochter van de in Vlissingen geboren
Nederlandse consul-generaal in Turkije, Theunis Jacobus Johannes van Uije Pieterse
(1855-1922), die in 1906 een aantal Turkse voorwerpen aan het Genootschap had
geschonken. Christina van Uije Pieterse schonk het Zeeuws Genootschap het ca.
0,4 meter omvattende familiearchief en zij legateerde een aantal Turkse voorwer-
