56
REDELIJKE REYZE
Bahama'ff
Cuba
Isia
Hispaniola
Port Royal
Bajo Nuevo
300 mijl
Isia Margarita
Isia Fuerte
'Cartagena
Colombia
Venezuela
Kaart 3. De Caraïbische Zee: december 1738 maart 1740.
orde te brengen. Er was veel rekenwerk gemoeid met de verkoop, vooral wanneer
het textiel aan de el betrof. Op de factuur en in het cargaboek waren de afmetin
gen van de textielgoederen genoteerd in ellen of aunes en de inkoopprijzen ervan
in Vlaamse ponden (met hun onderverdeling) of in guldens en stuivers.72 Bij de
inkoop werd nergens vermeld welke el gebruikt werd. Daar de textiel via de relaties
in Amsterdam was ingekocht, is waarschijnlijk de Amsterdamse el van ca 69 cm
gehanteerd, al konden verschillende stoffen wel eens met verschillende ellematen
worden afgemeten.73 De verkoop ging echter in Spaanse varas. Bij de meeste arti
kelen was 1 aune ongeveer 0,81 vara. Dat zou betekenen dat de vara ongeveer 85
cm was. De betalingen - en trouwens alle overzeese transacties - werden in pesos
en realen geadministreerd. Gelukkig hoefden deze bedragen niet teruggerekend te
worden naar ponden of guldens, maar de aantallen aunes of ellen aan de debet
zijde van de boekhouding dienden toch wel overeen te komen met de varas aan de
creditzijde. Als voorbeeld twee bladzijden uit het cargaboek van de Eendracht. Het
betrof een partij 'Haarlemse Streepen', bestaande uit elf pakken waarin bij elkaar
94 stukken textiel waren verpakt, totaal 8.071 aunes lengte, ingekocht voor 5 13/16
stuiver per aune. De totaalwaarde ervan stond aan de debetzijde genoteerd in pon
den Vlaams: 390.18.8. De partij werd verkocht voor drie verschillende prijzen:
1.126 varas voor 1 3A reaal per vara; 1.222 varas voor 2 reaal per vara en 4.189
varas voor 2 Va reaal per vara. Bij elkaar hadden 6.537 varas 8.071 aunes) 1.729
pesos en 7 realen opgebracht.74 Dat wil niet zeggen dat er maar drie keer 'Streepen'
verkocht werden, de verkoop kon op verschillende plaatsen in meerdere stukken
zijn geweest. Van elke transactie werden direct aantekeningen gemaakt. Vervolgens
werden deze per dag of per periode van een paar dagen op eenzelfde ankerplaats
per soort artikel samengevat in het 'Kladboek van de Negotie'.75 De secretaris van
de Eendracht noteerde in de marge van dezelfde bladzijden wat ter plekke was in
gekocht en voor hoeveel, eveneens uitgedrukt in pesos en realen. De secretaris van
de Jonge Jacob gebruikte daar een aantal bladzijden achterin zijn kladboek voor.76
