Noten
SOCIËTEIT
19
1 De Blaubeenlezing wordt jaarlijks gegeven door de Genootschapsfellow aan het Univer
sity College Roosevelt. Deze eerste Blaubeenlezing werd op 15 december 2015 uitge
sproken.
2 Voor biografische gegevens over Zeeman, zie onder meer: W. de Groot en C.J. Bakker,
Pieter Zeeman. In: T.P. Sevensma (red.), Nederlandse helden der wetenschap. Levensschet
sen van negen Nobelprijswinnaars. Hoogte-punten van wetenschappelijke arbeid in Neder
land. Amsterdam, 1946, 95-123; A.J. Kox, Pieter Zeeman (1865-1943). Meester van het
experiment. In: J.C.H. Blom e.a. (red.), Een brandpunt van geleerdheid in de hoofdstad.
De Universiteit van Amsterdam in vijftien portretten. Hilversum, Amsterdam, 1992, 213
228.
3 A.J.P. Maas, Atomisme en individualisme. De Amsterdamse natuurkunde tussen 1877 en
1940. Hilversum, 2001, 89-119 en 145-150; A. Maas en B. Pimentel, Einstein en Zee
man: meeslepende metingen. In: Studium, nr. 9, 2016, 96-110.
4 W.W. Mijnhardt, Tot Heil van t Menschdom. Culturele genootschap-pen in Nederland,
1750-1815. Amsterdam, 1988, 170.
5 J. Huizinga, De geschiedenis der universiteit gedurende de derde eeuw van haar bestaan,
1814-1914. In: Verzamelde werken, VIII. Haarlem, 1951, 33-339, aldaar 135.
6 K. van Berkel, De stem van de wetenschap. Geschiedenis van de Koninklijke Nederlandse
Akademie van Wetenschappen. Deel 1, 1808-1914. Amsterdam, 2008, 142.
7 Zie met name: A. Cunningham en P. Williams, De-centring the 'big picture': 'The ori
gins of modern science' and the modern origins of science. In: British journal for the
history of science, nr. 26, 1993, 407-432.
8 Idem, 420-424.
9 Zie bijvoorbeeld: Mijnhardt, Heil.
10 A. Maas, Civil scientists. Dutch scientists between 1750 and 1875. In: History of science,
nr. 48, 2010, 75-103.
11 Deze transformatie is op uitmuntende wijze in verband gebracht met academische ont
wikkelingen in: P. Caljé, Student, universiteit en samenleving. De Groningse universiteit in
de negentiende eeuw. Hilversum, 2009, 261-265.
12 J. Dekker, Politieke verhoudingen. In: P. Brusse, en J. Dekker (red.), Geschiedenis van
Zeeland. Deel III, 1750-1850. Zwolle, 2013, 169-219.
13 Caljé, Student, 261-265.
14 Idem, 370; een goede case-study is: R. van der Woude, Leeuwarden 1850-1914: de mo
dernisering van een provinciehoofdstad. Leeuwarden, 1994.
15 P.P.M. Klep, J.G.S.J. Maarseveen en I.H. Stamhuis (red.), The statistical mind in mo
dern society. The Netherlands 1850-1940. Amsterdam, 2008, 2 delen. Daarin met name:
P.P.M. Klep, Governmentality, statistics and state power. Dutch labour and agricultural
inquiries (1840-1914), deel 1, 261-287.
16 Caljé, Student.
17 F. van Lunteren, 'Van meten tot weten'. De opkomst der experimentele fysica aan de
Nederlandse universiteiten in de negentiende eeuw. In: Gewina, nr. 18, 1995, 247-265.
18 J. Geel, Onderzoek enphantasie. Leiden 1838, 57, geciteerd in: Van Berkel, Stem, 278.
19 W. van den Berg, Sociabiliteit, genootschappelijkheid en de orale cultus, In: M. Spies,
(red.), Historische letterkunde. Facetten van een vakbeoefening. Groningen, 1984, 151
170.
20 Zie met name: B. Willink, De Tweede Gouden Eeuw. Nederland en de Nobelprijzen voor
natuurwetenschappen 1870-1940. Amsterdam, 1998.
21 Zie met name: idem.
22 Maas, Atomisme; A.J.P. Maas, Tachtigers in de wetenschap. Een nieuwe kijk op het ont
staan van de 'Tweede Gouden Eeuw' in de Nederlandse natuurwetenschap. In: Tijd
schrift voor geschiedenis, nr. 114, 2001, 354-376; Maas, Civil scientists.
