fér/
-
GEHAVENDE STEDEN
139
W
jfr
Afb. 9. Veere
Middelburg
Middelburg kende ook twee stadsdelen waar de meeste internationale handelaren
waren gevestigd. Deze waren echter niet te achterhalen uit de tabel van de kadas-
terkaart: deze is bij het bombardement van de stad in 1940 verloren gegaan. Uit
de literatuur was wel te achterhalen dat de wijken D en E speciaal voor de rijke
internationale handelaren waren aangelegd en op de stadsplattegronden is ook te
zien dat hier de statige bebouwing en grote percelen waren. In deel B woonden ook
gegoede burgers, dit deel was echter niet specifiek voor de handelaren gebouwd.
Het ontbreken van de OAT maakt de duiding van de lege percelen in de stadsplat
tegrond lastiger. In wijk E is wel afgebroken bebouwing te herkennen, op eerdere
kaarten stonden hier wel grote huizen getekend. De literatuur geeft ook hier ech
ter meer aanwijzingen over de teruggang van Middelburg. Tussen 1739 en 1833
verdwenen er 1229 huizen in de stad.60 Deze afname van 3885 naar 2656 panden
vond voornamelijk plaats door afbraak in de wijken D en E. De belastingkohieren
van de stad geven een duidelijk beeld van de leegstand van kostbare woonhuizen,
wat vooral blijkt uit dit kenmerkende citaat: 'Daar de meeste huizen door bouwval
en absentie der eigenaren ten prooi staan van een ieder welke dezelve willen naas
ten'.61 Ook het vertrek van de zeer vermogende wijnhandelaar Jan David Herklotz
uit Middelburg zorgde voor een leegstaand groot woonhuis aan de Rouaansekaai,
de belangrijkste straat van de welgestelde wijk.62 Honorair pensionaris Huijssen de
Kattendijke verliet zijn zeer kostbare woning aan de Groenmarkt in dezelfde tijd.63
De meeste gaten in de stadsplattegrond vallen pas in de tweede helft van de negen
tiende eeuw, dus na de kadasterkaart van 1811. In Middelburg is net als in de an
dere steden ook de afnemende huizenwaarde te herkennen. De uitbreiding van het
pakhuizencomplex van de VOC van 1711 tot 1720 in het hart van het belangrijk
ste bouwblok langs de haven aan de Rotterdamsekaai, laat deze ontwaarding duide
lijk zien.64 (zie afb. 10) De VOC kocht in 1628 het Huis Biggekercke aan en richtte
dit in als kantoor. In 1670 was het eerste woonhuis aan de achterliggende Breestraat
aangekocht en gesloopt voor de uitbreiding van het kantoor, dit proces ging in de
achttiende eeuw gestaag door. Op de kadasterkaart van 1811 is te zien hoe groot
het kantoor op deze manier kon worden in een bestaand bouwblok van kostbare
stadswoningen. Er vond ook veel samenvoeging van woonhuizen plaats aan het
eind van de zeventiende en in de loop van de achttiende eeuw. In veel gegoede
straten is nu aan de structuur van de panden nog herkenbaar dat het achterhuis zich
over drie percelen uitstrekt, terwijl het eerst drie afzonderlijke woonhuizen waren.
Deze originele woningen bleven aan de gevelzijde wel intact als drie woningen. Dit
is een kenmerkend verschil met Zierikzee, waar de voorgevel werd vervangen door
een doorlopend front. Samenvoeging van de achterhuizen is in Middelburg nog te
zien aan de woningen Rouaansekaai 35 en bij panden aan de Koepoortstraat, de
Wagenaarstraat, de Gortstraat en de Lange Noordstraat.65 Het betroffen allemaal
