78
'SCIENTIA' IN MIDDELBURG
Ondertussen was van plaatselijk in Zeeland uitgedragen trots niets te merken. Pas
vanaf 1623, dus ruim na de dood van Lipperhey, valt er vanuit Zeeland voor het
eerst iets te lezen over de dan in de winkel van Jan Pietersz van de Venne verkrijgba
re verrekijker.202 In de eveneens door Van de Venne uitgegeven Zeeusche Nachtegael
worden deze "lange brillen" dan nog steeds als 'nieuw' afgeschilderd.203 Een jaar
later doet advocaat Johannes de Brune dit ook nog, wanneer hij dit "kleyn vizier
ken" benut in een gedicht voorzien van een - inmiddels veelvuldig gereproduceerde
- afbeelding van de verrekijker (zie boven, Afb. 3).204 Minder bekend is de afbeel
ding uit hetzelfde boek van een holle spiegel van het type waarmee Radermacher
mogelijk experimenteerde, nota bene weergegeven samen met een 'blompot' van
het type zoals geschilderd door Bosschaert en zijn navolgers (zie Afb. 27vergelijk
hierboven Afb. 12).
Afb. 27. De zon belicht een Middelburgse 'Blompot' via een holle spiegel. Embleem door
Adriaen van de Venne, uit: De Brune, Emblemata of Zinne-werck (1624), p. 173. Hoewel Van
de Venne de gereflecteerde stralengang divergerend heeft weergegeven, blijkt uit de bijbehoren
de tekst dat inderdaad een holle of concave spiegel is bedoeld: "De zon, dat wonder-licht, dat om
den hemel rijdet, Dat alle dingh verwarmt, kracht ghevet en verblijdet, wanneer zijn lauwe glans
verzaemt in *t holgelas, verzenght, verkrenght en brand, dat groen en jeughdigh was". Het gaat in
dit embleem dus om het focuserende en daardoor verwarmende en uiteindelijk verzengende
effect van de zonnestralen, kortom om het gebruik als brandspiegel.
Hoezeer destijds alles met elkaar samenhing, blijkt niet alleen uit het gegeven dat
Jacob Cool in 1623 door Radermachers gelijknamige zoon Johan junior (1573
1629) werd geïnformeerd over de schrijvers van de Zeeusche Nachtegael, maar dat
de jonge Radermacher bovendien voor Cool op dezelfde drukpers (en met dezelfde
vignetten als in de Zeeusche Nachtegael) de uitgebreide en op sommige punten fors
gewijzigde heruitgave verzorgde van Cools Verklaringe van psalm 104.205 En wat
