'SCIENTIA' IN MIDDELBURG
95
153 Radermacher refereert in dit verband aan het lemma 'Specillo' in het boek van Marcus Te-
rentius Varro (116-27 v.Chr.), De Lingua. Hij vermoedt echter dat de daar gegeven beschrij
ving van een 'perspilla' veeleer een chirugisch instrument betreft, dan een optisch hulpstuk.
154 Radermacher aan Ortelius, 12 december 1591. Hessels, Ortelianum epistulae, nr. 206,
494.
155 Radermacher aan Cool, Middelburg, 5 augustus 1606. Zie ook: 14 augustus 1603. in:
Ibidem, nr. 335, 792-795 en nr. 331, 780-783.
156 Harkness, The Jewel House, 19-24.
157 Cool, Den staet van London in hare groote peste. Deze uitgave was verzorgd door de
Londense predikant Johannes Regius, die met Hesther Radermacher (een zus van Johan
Radermacher de Oude) was getrouwd.
158 Cool, Syntagma Herbarum. Ook deze uitgave was door Regius verzorgd. Zie ook
Harkness, The Jewel House, 23.
159 Radermacher aan Cool, 1 maart 1607. Hessels, Ortelianum epistulae, nr. 338, 801-804.
160 Zie bijvoorbeeld zijn inscriptie in het Album Amicorum van Samuel Radermacher Jo-
hanzn, gesigneerd "Middelburg, 1602". Samuel Radermacher woonde in Hamburg,
maar verbleef veel bij zijn vader in Middelburg. (UB Leiden).
161 Radermacher aan Cool, 1 maart 1607. Hessels, Ortelianum epistulae, nr. 338.
162 Postuum gepubliceerd in: De L'Obel, Stirpium Illustrationes, 38. Zie ook: Raven, English
Naturalists, 247.
163 Dupré, 'Ausonio's mirrors and Galileo's lenses'.
164 Reeves, Galileo's Glassworks, 147.
165 Riccardo Forster te Londen aan Giovanni Antonio Magini, eind 1606? (brief ontvangen
22 februari 1607), in: Favaro, Carteggio inedito di Magini, 317-321, m.n. 320.
166 Dodt van Flensburg, 'Resolutien der Generale Staten', 372-373; Buning, Privileged
Knowledge, 77-78. De andere octrooiaanvraag voor een vergrotende spiegel is in 1610
ingediend door Johan Hoevelmans uit Frankfurt, samen met een apparaat voor het af
schieten van kanonskogels. Noch over Hoevelmans, noch over Raephorst heb ik nadere
informatie kunnen achterhalen.
167 Naar het zich laat aanzien was Lipperhey in 1608 inderdaad de enige brillenmaker in
Middelburg. Zijn latere collega 'Lowys Lowyssen, geseyt Henricxen brilmakers', wiens
vrouw Lijsbeth in 1615 overlijdt, waarna Sacharias Jansen als "goede bekende van de
kinderen van de moederlijcke syde" als voogd wordt aangesteld, kwam waarschijnlijk uit
Veere. Lowys Lowyssen wordt in 1622 genoemd als lidmaat van de Nederduitsch-gere-
formeerde kerk, wonend op de Markt in Veere (website Zeeuwen gezocht). Zie ook De
Waard, Uitvinding, 324.
168 De eerste publicatie waarin wordt onthuld dat de Hollandse verrekijker bestaat uit de
combinatie van een bol objectief met een hol oculair is Walchius, Decas fabularum hu-
manis generis, 249-250.
169 Eigen vertaling naar het citaat uit Sirtori, Telescopium, in Van Helden, Invention, 48-51.
Hoewel Sirtori's boek in 1618 was uitgekomen, was zijn tekst al in 1612 gereed. Zie:
Frederico Cesi aan Galileo, 28 oktober 1612, in: Favaro, Le opere di Galileo Galilei, 11
(1901), 420.
170 Zuidervaart, 'Uit vaderlandsliefde', 11. Vertaling naar het originele bericht uit het pam
flet Ambassades du Roy de Siam envoyé h l'Excellence du Prince Maurice, arrivé h la Haye le
10 Septemb. 1608, 9-11. Dit pamflet is volledig gereproduceerd in Zoomers Zuider
vaart, Embassies of the King of Siam.
171 Hensen, 'De verrekijkers van Prins Maurits en van Aartshertog Albertus'.
172 Reeves, Galileo's Glassworks, 85-86.
173 Dit bericht kwam van een bevriende arts van Alfonso Strozzi uit Venetië. Zie: Filippo
Salviati (Verona) aan Galileo Galilei (Florence), 13 november 1613, in: Favaro, Le opere
di Galileo Galilei, 11 (1901), 595. Het bewuste fragment is ook geciteerd in De Waard,
Uitvinding, 273.
