Met zijn verwijzing naar deze disputatie beweerde Gallandat dat de slavenhandel
op grond van het christelijk geloof acceptabel was en daarmee wordt religie ge
bruikt ter verdediging van de maatschappelijke constellatie waarin slavernij een
goede zaak was. Het geloof bevestigt de status quo en heeft daarmee dus een be
houdende functie. Wel benadrukt Gallandat dat slaven goed behandeld moesten
worden. Desondanks blijft zijn betoog een pleidooi voor instandhouding van de
slavernij.
Religie kon echter ook aangewend worden om nieuwe ideeën aan de man te
brengen. Dezelfde Gallandat probeerde de zegeningen van de toch wel omstre
den ingreep van de 'sectio caesarea' ingang te laten vinden met een beroep op de
protestantse religie.85 Hij opent zijn verhandeling met het citeren van het eerste
artikel van het genootschapsreglement. De doelstelling van het Genootschap is
immers God te verheerlijken, het mensdom voordelig te zijn en allerlei nuttige
kunsten voor te planten. Hij neemt dan ook aan dat niemand het hem kwalijk zal
nemen wanneer hij daar als lid aan probeert te voldoen.86 Door middel van de
keizersnede wordt God als Schepper in de hoogste mate verheerlijkt, wanneer op
deze wijze een mens, het pronkstuk van zijn werken, wordt gered.87
Hij zette uiteen dat de keizersnede reeds in de oudheid werd toegepast, maar
'vooral in dien tyd wanneer een gewaande Godsvrucht het openen van een lyk als
io8
De rol van religie in de beginiaren van het Zeeuws Genootschap
Zo wil God Chams geslagt ook zyn genaa betoonen;
Daar wy, als Japhets kroost, de tent van Sem bewoonen:
Zo wort het sterk D'Elmien' een schoon kasteel van Heil.84
Is iets billyker, is iets gerechtelyker, ja iets Christelyker dan een onnoozel wicht
dat noch leeft, wanneer de moeder reeds overleden is en door zyn kloppen en
springen in de uiterste benaauwdheid zyn evenmensch om hulp roept uit des-
zelfs doodelyke banden te slaaken (...).88
84 J.E.J. Capitein, Dissertatio politico-theologica de servitute, libertati christians non contraria.
Leiden, 1742, zonder paginanummer. Vgl. Genesis 9: 25-27. Met D'Elmien wordt fort Elmina in
het tegenwoordige Ghana bedoeld.
85 D.H. Gallandat, Verhandeling over de keizerlyke snede. In: Verhandelingen van het Zeeuwsch
Genootschap der Wetenschappen III. Middelburg, 1773, 319-357.
86 Gallandat, Keizerlyke snede, 319.
87 Ibidem, 320.
88 Ibidem, 324.
