gemeenten bleek Van Voorst een actieve dominee, maar bijzondere aandacht aan
het onderwijs gaf hij niet.9 In 1785 vertrok hij naar Hien en Dodewaard. Via Lei
derdorp werd hij in 1796 predikant in Amsterdam.
Hadden de inzenders zich in hun antwoorden nadrukkelijk gewend tot de over
heid om de verbetering van het Nederduitse onderwijs ter hand te nemen, noch
het gewestelijk en al evenmin lokale besturen toonden bereidheid om de voorstel
len in de praktijk te brengen. Dat gold voor Zeeland en voor Staats-Vlaanderen,
het generaliteitsgebied dat vanuit Den Haag werd bestuurd, maar sterk op Zeeland
was georiënteerd. Het onderwijs, vooral op het platteland, was ook het domein
van de Gereformeerde Kerk, maar daar was eveneens van vernieuwing die terug
gaat op de Verhandelingen van het Zeeuws Genootschap niets te merken.
De Oeconomische Tak
De handschoen werd opgepakt door het departement Middelburg van de Oeco
nomische Tak. Nahuys had in het slot van zijn bijdrage in de Verhandelingen deze
organisatie aangespoord om de plannen uit te werken. Zij werd in 1777 opgericht
te Haarlem en heette voluit: de Oeconomische Tak van de Hollandsche Maat
schappij der Wetenschappen. Zij wilde zich inzetten voor het herstel van de na
tionale nijverheid en het ontwikkelen van nieuwe bestaansbronnen. Een daaraan
verwante doelstelling was de oplossing van het armoedevraagstuk. De Oecono
mische Tak kende departementen in een aantal steden, in Zeeland te Middelburg,
Vlissingen en Zierikzee, schreef prijsvragen uit, publiceerde bekroonde verhan
delingen en verstrekte premies voor veelbelovende projecten.
Op instigatie van Johan Adriaan van de Perre, voormalig representant van de
Eerste Edele in de Staten van Zeeland en actief in de bevordering van weten
schappen, nam het Departement Middelburg het initiatief om de verbetering van
de scholen ter hand te nemen. Op 27 mei 1782 werd het besluit genomen om de
algemene vergadering van de Oeconomische Tak voor te stellen een commissie
te benoemen die een uittreksel moest maken van het beste in de Verhandelingen.
Dit moest worden omgewerkt tot 'een welberedeneerd en beknopt, maar niet
temin volledig plan van inrichting voor de gemeene of openbaare schoolen tot
verbeetering der opvoeding van behoevtige kinderen en meerdere beschaaving
der Nederlandsche Natie'. Dat plan zou vervolgens aan alle departementen moe-
120
De prijsvraag van het Zeeuws Genootschap over het onderwijs, 1778
9 Zeeuws Archief, Middelburg (ZA), Hervormde gemeente te Sint Anna ter Muiden, inv.nr. 4;
Hervormde gemeente te Cadzand, inv.nrs. 2 en 3.
