de. Deze uitgaven hebben, voor zover valt na te gaan, geen invloed uitgeoefend en
zullen, net zoals het deel met de antwoorden, zijn opgeborgen in de boekenkasten.19
Vernieuwingen in het onderwijs in Zeeland en Staats-Vlaanderen
Van enig initiatief op Zeeuws niveau om de positie, de salariëring en de opleiding
van de Zeeuwse schoolmeesters te verbeteren - door Krom, Van Voorst en Van
der Palm als de grootste gebreken in het onderwijs beschouwd - is in Zeeland
nauwelijks sprake geweest en evenmin in Staats-Vlaanderen, dat in 1814 bij Zee
land gevoegd zou worden. Ook ten aanzien van de methodiek was in de jaren
zeventig en tachtig van de achttiende eeuw weinig te melden. De magistraat van
het Hulsterambacht kreeg in 1785 dermate veel klachten over het leesonderwijs
dat zij opdracht gaf tot inspectie van de scholen. De klachten bleken overtrokken
te zijn. Niettemin werd er nog veel 'uyt een oude sleur en gewoonte' onderwezen,
maar beterschap werd toegezegd. Al eerder, in 1779, had dit bestuurscollege de
schoolmeesters opdracht gegeven om voor het schrijfonderwijs kwitanties we
gens pacht, huur en rente, overeenkomsten, contracten of dergelijke documenten
als voorbeelden te geven om na te schrijven om hen zo doende vertrouwd te ma
ken met de inhoud. Hier was niet de veel bekritiseerde methodiek de aanleiding,
maar de ruzies die regelmatig ontstonden tussen boeren en anderen vanwege het
feit dat niet-deugdelijke bewijsstukken in zwang waren.20 Het is een spaarzaam
initiatief dat niet leidde tot structurele veranderingen. Dat werd in het laatste de
cennium van de achttiende eeuw anders.
De Maatschappij tot Nut van 't Algemeen, waarover zo dadelijk uitvoeriger,
heeft de verbetering van het onderwijs krachtig gestimuleerd. De aanwezigheid
van een departement van het Nut was geen voorwaarde voor vernieuwingen in
het onderwijs. De eerste signalen van de toenemende belangstelling voor nieu
we schoolboeken en methoden kwamen van het platteland. In 1794 bepaalde mr.
Francois Breekpot uit Zierikzee namens ambachtsheer Jan Arend baron de Vos
van Steenwijk dat de nieuwe schoolmeester van Serooskerke (Schouwen) voort
aan de schoolboeken van het Nut zoveel mogelijk moest gebruiken, samen met
Huib Uil
129
19 Nieuwe algemeene vaderlandsche letter-oefeningen. Amsterdam, 1788, 319-324; P.F. Perrenoud,
Remarques sur trois dissertations, publiees en l'an 1781 par la Societe des Sciences etablie a
Flissingue intitulees Dissertations, sur lamelioration des ecoles publiques. Middelburg (1789);
Idem, Lettre a Messieurs les Redacteurs du Journal de Litterature. Intitule Nieuwe Algemeene
Vaderlandsche Letter-Oeffeningen. Middelburg, 1789.
20 GA Hulst, Hulsterambacht, inv.nrs. 39 (26.7.1779), 40 (17, 31.1.1785).
