Didi van Trijp
het liep door zijn behandeling zodanige kwetsuren op dat het al gauw stierf.57 Ook
op andere manieren vonden er proefnemingen plaats. Baster vulde bijvoorbeeld
een emmer zeewater met de 'kleine ligtende vonkjes' die men zomers kon zien,
filtreerde het water tot er nog één lepel van overbleef en legde een druppeltje van
dat water onder de microscoop. Op die manier ontdekte hij dat deze kleine licht
jes werden geproduceerd door bepaalde zee-insecten.58 En door schubben onder
de microscoop te leggen, kwam Baster erachter dat het niet de schubben waren
die vissen hun kleur verleenden (want die waren wit of parelkleurig), maar juist
het materiaal dat hen omsloot.59 Deze voortdurende speurtocht naar verschijnse
len en hun oorzaken past in de experimentele variant van natuurhistorie die, zoals
Mary Terrall heeft laten zien, in Europa breder werd beoefend.60
Slabber plaatste een 'zee-duizendbeen' onder een 'Cufs microscoop': een spe
ciaal type aquatische microscoop dat door de instrumentmaker John Cuff was
ontworpen voor de Ierse naturalist John Ellis (1710-1776). Met dit instrument
konden aquatische flora en fauna beter worden bestudeerd dan wanneer zij on
der de reguliere microscopen werden gelegd. De microscoop bevatte een speci
aal component waarin men wat zeewater met daarin de te bestuderen organis
men kon gieten. Het materiaal was eenvoudig te hanteren: door de component te
draaien kon het water - en daarmee het onderzoeksobject - in beweging worden
gebracht.61 Baster had, blijkens zijn boedelinventaris, ook zo'n microscoop en
Bomme noemt dit type instrument in zijn beschrijvingen eveneens. Rigoureus
onderzoek werd echter niet alleen gedaan door goed te kijken. Baster onderwierp
verschillende varianten zeewier aan een smaaktest en nam de uitkomst ervan op
in zijn beschrijvingen van de betreffende soorten. Daarnaast belandden zijn ge
liefde goudvissen soms op zijn bord - deze smaakten volgens hem 'ruim zo deli-
cieux' als een baars.62 Met name Baster had oog voor de meer culinaire aspecten
van het schepselleven. Hij legde bijvoorbeeld uit hoe men zeekraal kon eten als
salade met olie, azijn of peper en dat goede huishoudsters zeekraal inmaakten om
173
57 L. Bomme, 'De zeester met tregtersgewijze geledingen', ms. in wetenschappelijk archief Natu-
ralis.
58 Baster, Natuurkundige uitspanningen 1, 36.
59 Ibidem, 154.
60 M. Terrall, Experimental natural history. In: H.A. Curry, N. Jardine, J.A. Secord, E.C. Spary,
Worlds of Natural History. Cambridge, 2019, 180.
61 Ook wel bekend als de Cuff-Ellis enkele aquatische microscoop. Zie: M.J. Ratcliff, The Quest for
the Invisible: Microscopy in the Enlightenment. Londen, 2009, 83.
62 J. Baster, Natuurkundige beschrijving van den kin-ju of goudvisch, 215.
