Huib J. Zuidervaart
in diens studie over de Unie van Utrecht (1780).39 Zeer uitgebreid is Mauritz'
bijdrage aan een de 1767 gepubliceerde beschrijving van de inhuldiging van
Willem V als Erfheer van Vlissingen door de predikant Jona Willem te Water. De
daarin opgenomen naamlijst van alle vroegere ambtsdragers van Vlissingen, zoals
baljuws, burgemeesters, schepenen, raden en dergelijke, legt getuigenis af van de
vele dagen en weken die Johannes Mauritz in het oud-archief van die stad moet
hebben doorgebracht.40
De lobby voor de aanschaf van een innovatieve microscoop
Een jaar na zijn benoeming tot Directeur van het Zeeuws Genootschap kreeg Jo
hannes Mauritz het verzoek van secretaris Tjeenk om op maandag 19 november
1770 naar een bijzondere genootschapsbijeenkomst te komen 'ten huize van on
zen Praesident' (d.w.z. de Vlissingse burgemeester Izaak Winckelman). Opmerke
lijk genoeg wordt deze bijeenkomst niet vermeld in het officiële notulenboek van
het Genootschap. Het ging dan ook om iets uitzonderlijks, te weten de demon
stratie van een nieuw type microscoop, gemaakt door een zekere Dellebarre. De
uitnodiging aan Mauritz ging vergezeld van de afschriften van drie brieven die in
het genootschapsarchief ontbreken, maar die wel in het familiearchief Mauritz
bewaard zijn gebleven.41 Uit die correspondentie blijkt dat de bijeenkomst het
gevolg was van een initiatief van de Amsterdamse koopman en naturaliaverzame-
laar Pieter Cramer. Deze was pas kort tevoren, in Mauritz' bijzijn, tot Directeur
van het Genootschap benoemd. Al een week na zijn benoeming stuurde Cramer
een brief aan Tjeenk waarin hij dit 'nieuw saamenstel van een microscoop' aan het
Genootschap aanbeval.42 Hij had het instrument zelf 'geëxamineert' en had het
'in sijn werking overheerlijk gevonden'. Een aantal andere liefhebbers in Amster-
199
39 D. van Cruisselbergen, Antwoord op de vrage voorgesteld door het Zeeuwsch Genootschap
der Wetenschappen te Vlissingen: welke zyn de bewoners van Zeeland geweest tot aan de
vyftiende eeuwe; hoedanig waren hunne zeden en godsdienstplichten; en welke voortgang
hebben de fraaije letteren, kunsten, en wetenschappen onder dezelven gehad? In: Verhandelin
gen uitgegeven door het Zeeuwsch Genootschap der Wetenschappen te Vlissingen 2, 1771, 17; L.P.
van de Spiegel, Bundel van onuitgegeeven stukken, dienende ter opheldering der vaderlandsche
historie en regeeringsform, en voornaamelyk der historie van de Unie van Utrecht, deel 1. Goes,
1780, 256.
40 Te Water, Plechtige inhuldiging. Lijst met 13 ongenummerde pagina's aan het einde van dit
boek.
41 FA Mauritz, inv. nrs. 5152-5153: Tjeenk aan Mauritz, 17 november 1770.
42 ZA, Archief KZGW, inv. nr. 58: Cramer aan Tjeenk, 4 oktober 1770. Een paar dagen eerder, op
1 oktober 1770 had Cramer al een brief geschreven vol met dankbetuigingen voor zijn benoe
ming tot Directeur van het Zeeuws Genootschap.
