term die destijds werd gebruikt voor indianen.3 Demerary en Essequibo waren
de Nederlandse kolonies van waaruit de verentooien destijds naar het Zeeuws
Genootschap moeten zijn verzonden. Deze kolonies lagen aan de mondingen van
de gelijknamige rivieren die uitmonden in het Guyaanse kustgebied gelegen tus
sen de delta's van de grotere rivieren de Amazone en de Orinoco en dat door de
Nederlandse kolonisten de Wilde Kust werd genoemd. Het waren met name de
Zeeuwen die vanaf de zestiende eeuw naar dit gebied vertrokken en waardoor
de invloed van handelssteden als Middelburg en Vlissingen als mede die van de
Zeeuwse Kamer binnen de West-Indische Compagnie hier groot was.4 Naast De
merary en Essequibo waren er nog de kolonies Berbice, Pomeroon en Suriname
die tezamen het grondgebied van Nederlands-Guyana vormden. Op Suriname na
werden al deze kolonies uiteindelijk eind achttiende eeuw veroverd en in 1814 met
het Verdrag van Londen officieel ingelijfd door Groot-Brittannië.
Het bovenstaande is in een notendop alles wat tot voor kort bekend was over
de Guyaanse verentooien van het Zeeuws Genootschap. Vandaar dat conserva
tor Caroline van Santen van het Zeeuws Museum, waar de verentooien in bruik
leen worden beheerd, in de zomer van 2017 opdracht gaf voor een herkomston-
derzoek naar de tooien. Dit herkomstonderzoek, dat een jaar lang duurde, heeft
uiteindelijk tot een aantal belangrijke ontdekkingen geleid.5 De grootste daarvan
was dat de verentooien, geïnventariseerd als G2348, G2350 en G235, een aantal
216
De Zeeuwse zucht naar Guyaanse verentooien
3 J. Hogeweg, Een donjuan in de West: het reisverslag (1792-94) van koopmanszoon Pieter Groen.
Amsterdam, 2013, 132; 'Buck (n. 1), Online Etymology Dictionary, geraadpleegd op 17 juli 2017
via https://www.etymonline.com/word/buck> en 'The Word Squaw: Offensive or Not?', Indian
Country Today, geraadpleegd op 17 juli 2017 via https://newsmaven.io/indiancountrytoday/ar-
chive/the-word-squaw-offensive-or-not-AOz_cjbLkEaxKaUEa6kejg/. De term 'bokkanezen' of
'bokken' beschouwt men vandaag de dag als denigrerend en discriminerend. Of deze woorden
echter destijds ook al discriminerend waren, is moeilijker vast te stellen. Een aanwijzing dat dit
wel zo was, komt naar voren wanneer de reisverslagen van de achttiende-eeuwse avonturiers
Pieter Groen en John Gabriel Stedman met elkaar worden vergeleken. Stedman spreekt met
respect over de oorspronkelijke bewoners van Zuid-Amerika en gebruikt daarbij geen enkele
keer de term 'bok'. Groen aanschouwt de indianen meer vanuit een Europees superioriteits
gevoel en meldt in zijn reisjournaal trots dat hij met de bokkinnen Betje en Sophie naar bed is
geweest.
4 C. Ch. Goslinga, The Dutch in the Caribbean and on the Wild Coast 1580-1680. Assen, 1971, 79-81.
5 Het herkomstonderzoek heb ik uitgevoerd in nauwe samenwerking met de etnograaf en
Zuid-Amerikaanse verenornamentenexpert Andreas Schlothauer. Het volledige onderzoek is
beschreven in mijn in 2018 voltooide masterscriptie Gestrand in Zeeland. Een onderzoek naar
de herkomst van de Guyaanse verentooien in de collectie van het Zeeuws Museum. Deze
scriptie is online terug te vinden op de website van het Zeeuws Genootschap en de scriptie
database van de Universiteit Utrecht en fysiek in de collectie van het Genootschap in de
Zeeuwse Bibliotheek te Middelburg.
