momenten. Denk bijvoorbeeld aan een krijgsdans aan de vooravond van een oor
log, de verkiezing van een nieuw opperhoofd of de initiatieceremonie voor jon
gens.9 Tijdens deze ceremonies maakten de verentooien deel uit van een groter
verenkostuum dat door Guyaanse indianenstammen werd gedragen.10
Voor Guyaanse en Zuid-Amerikaanse stammen in het algemeen geldt dat een
verentooi naast het opperhoofd en de andere stamleden met name door de sja
maan wordt gedragen.11 Dit vanwege de bovennatuurlijke krachten die vogels in
de regel door Zuid-Amerikaanse indianenstammen worden toegedicht.12 Met
hun vliegvermogen laveren vogels in de ogen van de indianen tussen hemel en
aarde. Over eenzelfde soort gave beschikt ook de sjamaan die, meestal onder in
vloed van alcohol, tabak en/of hallucinerende drugs, tijdelijk met zijn ziel buiten
zijn lichaam kan treden. Dit betekent dat wanneer een sjamaan bijvoorbeeld een
tooi van harpijadelaarveren draagt, hij de gedaante van deze vogel (Harpia har-
pyja) kan aannemen en zo zijn vijanden kan bestoken.13 Deze bovennatuurlijke
krachten van verentooien worden verder versterkt doordat vogels een belangrijke
rol spelen in de Zuid-Amerikaanse folklore. Een wijdverspreide legende is bij
voorbeeld dat Vader Zon pas begon te schijnen toen hij op de allereerste ochtend
een grote kroon met de vlamrode veren van de geelvleugelara opdeed.14 Dezelfde
veren komen terug bij G2348, G2350 en G2351B, waardoor deze verentooien ge
associeerd kunnen worden met de legende van Vader Zon. Tegelijkertijd kan het
zo zijn dat deze veren door de desbetreffende indianenstam enkel vanwege hun
esthetiek zijn uitgekozen en zodoende niets te maken hebben met Vader Zon.15
13 Ibidem.
220
De Zeeuwse zucht naar Guyaanse verentooien
9 W.C. Farabee, The Central Caribs. Philadelphia, 1924, 221.
10 C.V. Howard, Feathers as ornaments among the Waiwai: fragments of the heavens. In: R.E.
Reina en K.M., Kensinger (red.), The Gift of Birds: Featherwork of Native South American Peo
ples. Philadelphia, 1991, 56.
11 P.T. Furst, Crowns of power: bird and feather symbolism in Amazonian shamanism. In: R.E.
Reina, en K.M. Kensinger, The Gift of Birds, 100-102.
12 Furst, Crowns of power, 102.
14 Furst 1991 (zie noot 11), 94.
15 K.M. Kensinger, The meaning of the Cashinahua feather headdresses: feathers make us beau
tiful. In: Reina en Kensinger, The Gift of Birds, 47-48 en A. Schlothauer, Anisio Arua - Die
Herstellung Eines Kopf-Reifes Der Arua. In: Kunst Kontext: Aufieuropaische Kunst Kultur
im Dialog, nr. 10, 2015, 46. Beide auteurs stellen dat de keuze voor vogelveren in ornamen
ten als verentooien vaker tot stand komt door factoren als beschikbaarheid en esthetiek in
plaats van dat zij gebaseerd is op de symbolische betekenis van de veren. Daarnaast zijn er
Zuid-Amerikaanse indianenstammen die überhaupt geen symbolische betekenis toeschrijven
aan vogelveren of waar deze symbolische betekenis in de loop der tijd verloren is gegaan.
