Justus Tjeenk
Predikant Justus Tjeenk verhuisde in 1765 naar Vlissingen en raakte hier betrokken
bij de Franse leessociëteit.33 Zodoende behoorde Tjeenk ook tot de oprichters van
het uit deze leessociëteit ontstane Zeeuws Genootschap. Tot aan zijn overlijden
op 22 december 1782 fungeerde Tjeenk als de secretaris van het Genootschap.34
In deze functie onderhield Tjeenk het contact met de buitenlandse corresponden
ten van het Zeeuws Genootschap. Zo schreef Tjeenk bijvoorbeeld veelvuldig naar
Adriaan Moens.35 Deze Moens zou het uiteindelijk schoppen tot directeur-ge
neraal van Oost-Indië en hij schonk vele objecten aan het Zeeuws Genootschap,
waaronder de welbekende Egyptische mummie die nu in het Zeeuws Museum
ligt. Het zou kunnen dat Tjeenk via dit correspondentennetwerk aan verentooi
G2350 is gekomen. Overigens is dit niet het enige exotische object dat hij aan
het Zeeuws Genootschap schonk. Op 31 oktober 1775 bood Tjeenk het verlichte
gezelschap twee stukken brood aan: het ene stuk zou uit Essequibo afkomstig zijn
en gemaakt van cassavewortel, het andere stuk brood zou uit Batavia komen.36
Verder schonk hij op 29 mei 1780 een stuk asbest of onbrandbaar Egyptisch lin
nen aan het Zeeuws Genootschap.37
Nu is het zo dat er brieven zijn gevonden van Tjeenk aan een Oost-Indische
correspondent als Adriaan Moens, maar er zijn in het archief van het Zeeuws Ge
nootschap geen brieven van Tjeenk aangetroffen gericht aan correspondenten in
Nederlands-Guyana of überhaupt in West-Indië. Wel zijn in de handschriftencol
lectie twee uit 1773 daterende brieven gevonden van Maarten Haringman aan Jus
tus Tjeenk.38 Het onderwerp van deze brieven, over zeestromen en de navigatie
van een schip hierin, is in dit geval niet interessant. Het gaat hier om de afzender.
Maarten Haringman was een kapitein die binnen de admiraliteit carrière
maakte. In 1763 arriveerde hij met drie oorlogsschepen in Berbice om hier mee
37 Ibidem.
Jeroen Lesuis
225
33 G. Ploos van Amstel, Cornelis Ploos van Amstel en de eerste jaren van het Genootschap. In:
Archief, nr. 94, 1981, 185-186.
34 F. Nagtglas, Levensberichten van Zeeuwen: zijnde een vervolg op P. de la Rue, Geletterd, staat
kundig en heldhaftig Zeeland. Middelburg, 1888-1893, 771.
35 'Brief van Adriaan Moens (1728-1792) aan Justus Tjeenk (1730-1782), in handschriftencollectie
Zeeuwse Bibliotheek Middelburg, 1779.
36 Zeeuws Archief, Koninklijk Zeeuwsch Genootschap der Wetenschappen, inv.nrs. 13, 154, 155
en 160.
38 'Memories over de zeevaart. Met twee afschriften van brieven aan J. Ermerins en J. Tjeenk van
het Zeeuwsch Genootschap der Wetenschappen', in handschriftencollectie Zeeuwse Biblio
theek Middelburg, 1773.
