deren van de Verlichting, met name de vrijmetselarij. Want slechts één jaar na het
Genootschap, in 1770, werd in Middelburg de nog altijd bestaande Loge La Com
pagnie Durable opgericht. Al eerder echter, vanaf maart 1758, was de Franse Loge
La Philantrope in de hoofdstad gevestigd. Niet zelden waren bij de oprichting
en in de besturen van diverse gezelschappen in het Zeeuwse, met name Middel
burgse genootschapsleven dezelfde personen betrokken. In hun leven en netwerk
speelde muziek, zoals zal blijken, een belangrijke rol.
De hofkapelmeester van de stadhouder was in 1769 een musicus die in de
moderne muziekwetenschappelijke literatuur wordt beschouwd als een leidende
muzikale persoonlijkheid in de Nederlanden in de tweede helft van de achttiende
eeuw: Christa(a)n Ernst Gra(a(f (1723-1804). Wanneer we iets verder teruggaan in
de tijd en het Zeeuws muziekleven in de beginperiode van het stadhouderschap
van Willem V bestuderen, komen we hem opnieuw tegen, maar dan in Zeeland.
Hij verbleef er vier jaar en was op diverse gebieden muzikaal actief, ook als com
ponist. Daarom is het gepast, hieronder in de eerste plaats aandacht aan hem te
besteden.
Van stadmusicus tot hofmusicus: Christia(a)n Ernst Gra(a)f
Er bestaat vrijwel geen muziekwetenschappelijke literatuur over deze belangwek
kende musicus die de omvang van een encyclopedie-artikel overschrijdt.3 Op ba
sis van eigen onderzoek is een aantal biografische gegevens over hem aan het licht
gekomen, waarvan ik er in dit kader enkele wil vermelden.4 Christian Ernst Graf
was afkomstig uit het Duitse Rudolstadt (Thüringen), waar hij opgroeide in een
muzikaal gezin. Zijn vader Johann Graf was er hofkapelmeester en een aantal van
zijn broers musiceerde. Vermoedelijk in de periode 1747-1750 vertrok Christian
Ernst, misschien samen met zijn broer Friedrich Hartmann Graf, naar de Neder
landen. Hij eindigde zijn loopbaan in 1762 met een benoeming tot hofkapelmees
ter in Den Haag, maar hij was daar al omstreeks 1758 als 'Hof-compositeur' werk
zaam voor prinses Anna van Hannover, de echtgenote van stadhouder Willem IV.
Zij was een dochter van keurvorst Georg August von Hannover, de later koning
242
Het muziekleven in Middelburg
3 De uitzondering is: A. Clement, Introduction. In: C.E. Graf. Sei Sinfonie a Violino Primo,
Secondo, Viola, Basso [Exempla Musica Zelandica II], Middelburg 1994, vii-xxi. Het betreft
hier de facsimile-editie van het enige nog bestaande exemplaar van de oorspronkelijke druk,
thans aanwezig in de Zentralbibliothek Zürich.
4 Voor uitvoeriger informatie zij verwezen naar de in voetnoot 3 vermelde editie, waaraan de
informatie over Gra(a)f in dit artikel is ontleend.
