Deze ziet direct dat er iets aan schort en hij geeft Jeremias de ruimte om zijn
hart te luchten. En die vertelt dat hij op de biddag het volk nadrukkelijk heeft
gewaarschuwd voor het voltespel dat naar de hel leidt, maar dat zelfs zijn zonen
[die van Johannes], te weten Casper Plijtrok en Willem Scriba, in gezelschap van
de oude Barnaba, Pieter Buskruid en Cornelis de Hoofdman dit vervloekte spel
hebben gespeeld. En nog wel op woensdag na het uitgaan van de kerk. Bovendien
is Casper op Pinksterzondag ook nog uitgereden om een paaps toneelspel bij te
wonen In plaats van in de kerk sijn Schepper eer te bien. Het is de hoogste tijd om
dit kwaad te keren: de zondaars moeten met naam en toenaam worden bekend
gemaakt. Jeremias hoopt dat Johannes bereid is om met hen mee te doen. Jacobus
doet mee en heeft zelfs gedreigd om de gemeente te verlaten, maar het volk denkt:
wat bruid11 ons die gek en seggen dat hij loopt: voor Elfhondert Ponden, word'er
weer ligtelijk een ander Paap gevonden1
Johannes is te allen tijde bereid om het kwaad te weerstaan, maar wat is er
tegen het voltespel? Wat is er meer mis met dat spel dan met andere kaartspelen?
Trouwens hoe weet Jeremias dit allemaal zo precies? Jeremias geeft dan toe het
fijne er niet van te weten. Johannes legt uit dat de profeet het heeft over diefstal,
hoererij en overspel. Beperk je daarom tot de zonden die de Profeet bedoelt. Voor
Johannes is het dienen van Gods zaak een van zijn eerste plichten, maar hij voelt
er weinig voor om zich vanaf de preekstoel belachelijk te maken. Hij vindt dat Je
remias de dienaren van de Roomse Kerk regelmatig beschimpt en wel met zoveel
geraas en getier dat hij geen haar beter is dan zij. Zelf preekt Johannes al 36 jaar
en hij is nooit zo ver gegaan dat hij aanleiding gaf tot spotternij door krachteloze
termen en eindeloos gehamer op eenzelfde thema zoals Jeremias wekelijks doet.
Het gaat tegen de leer van Christus in om op zo'n hatelijke manier het publiek
verwijten te maken. En natuurlijk pleit hij niet voor kaarten of toneelbezoek op
kerkdagen, maar het is ongepast om overtreders uit te maken voor monsters. Het
schelden en getier past dwaaze maar geen wijzen. Laat dat voltespel met rust, an
ders verdien je een plekje in het gekkenhuis.
Jan van Loo
271
11 Bruiten: het spelen van het kaartspel Belle-bruid (belbruit is ook een term bij het voltespel).
Zie voor de uitleg van het voltespel: Nieuw Vermeerdert Kort en Grondig Onderwijs van het
Al-om-Vermaard en zeer Vermakelyk Volte-spel. Als mede van het A L'hombre en Piketten.
's-Gravenhage, 1721.
12 Vreemde uitspraak, want het betreft hier de vervanging van een predikant en niet die van een
priester. Het bedrag van 1100 pond is trouwens belachelijk hoog. Ter vergelijking: de stadsre
kening van Hulst 1772 laat zien dat de thesaurier en de griffier per jaar ca. 45 pond verdienden;
GAH 252-272, Stadsrekeningen Hulst, deel 1771-1777, 1772, 23recto en 23verso.
