Jack de Mooij
en Everswaard.59 Wanneer deze vriendschap precies is ontstaan, is onduidelijk. Te
Water was in elk geval in 1777 bezig met het doen van onderzoek naar het voorge
slacht van Van de Perre, omdat Van de Perre hem had gevraagd zijn stamboom in
kaart te brengen.60 In 1781 was dit contact met één van de meest vooraanstaande
Walchenaren zodanig dat zij in de maand mei van dat jaar gezamenlijk een reis
maakten door de Oostenrijkse Nederlanden, langs bibliotheken en verzamelin
gen, geheel op kosten van Van de Perre.61 Van de Perres rijkdom nam elke prakti
sche hindernis weg om zich geheel aan zijn interesses te kunnen wijden. Hij was
geïnteresseerd in theologie en natuurwetenschap. Zijn vermogen gebruikte hij
meer dan eens om in financiële nood verkerende predikanten bij te staan. Van de
Perre was een zeer vrome, piëtistische man die meer in geloofsbeleving geïnteres
seerd was dan in dogmatiek. Zijn interesse in natuurwetenschap, een interesse die
in de achttiende eeuw in de Republiek in de hogere klassen breed leefde, leidde
tot het oprichten van het Natuurkundig Gezelschap in Middelburg in 1780.62 Dit
gezelschap was de voortzetting van een informeel natuurkundig 'collegie' rond
koopman Leendert Bomme. Bomme was zeer geïnteresseerd in biologie en was
op dit gebied een vraagbaak bij beoordelingen van prijsvragen van het Zeeuws
Genootschap, ook voor Te Water. Te Water corrigeerde als tegenprestatie de ver-
59 Na het overlijden van zijn weduwe bleek dat bij het opmaken van de boedel in 1798 hun be
zittingen een waarde vertegenwoordigde van een kwart miljoen pond Vlaams, dat wil zeggen
anderhalf miljoen toenmalige guldens, zie H.J. Zuidervaart, Mr. Johan Adriaen van de Perre
(1738-1790). Portret van een Zeeuwse regent, mecenas en liefhebber van nuttige wetenschap
pen. In: Archief. Mededelingen van het Koninklijk Zeeuwsch Genootschap der Wetenschappen
1983, 1-169, aldaar 69; Nagtglas, Levensberichten van Zeeuwen II, 370-377; J.H. van der Palm,
Lofreden op den hoogwelgeboren heer Mr. Johan Adriaen van de Perre. In: Verhandelingen
van het Zeeuwsch Genootschap der Wetenschappen dl. 15, Middelburg, 1792.
303
60 Te Water aan J.A. van de Perre, 19 nov. 1777 en 10 juni 1785, ZA, Familie Van Doorn van West-
kapelle, inv. nr. 15.
61 Te Water, Levens-berigt, 378-380.
62 D. Schoute, De geschiedenis van het Natuurkundig Gezelschap te Middelburg. In: Archief.
Mededelingen van het Koninklijk Zeeuwsch Genootschap der Wetenschappen 1923, 1-34; W.W.
Mijnhardt, Publieke belangstelling voor de natuurwetenschappen in Zeeland, 1780-1815. In:
Archief. Mededelingen van het Koninklijk Zeeuwsch Genootschap der Wetenschappen 1987,
206-227, aldaar 208-211; Zuidervaart, Mr. Johan Adriaen van de Perre, 28-29; H.J. Zuidervaart,
Van 'konstgenoten' en hemelsche fenomenen. Nederlandse sterrenkunde in de achttiende eeuw.
Rotterdam, 1999, 392-398; R. Hooykaas, De natuurwetenschappen in de 'eeuw der genoot
schappen'. In: NG 200. Natuurkundig Gezelschap te Utrecht 1777-1997. Utrecht, 1977, 11-38.
