La doctrine de la société zélandaise
van oranje rood was geworden).14 Maar belangrijker was nog dat het Zeeuws Ge
nootschap gedurende de negentiende eeuw heel regelmatig betrokken was bij het
onderzoek naar de uitvinding van de verrekijker en het vasthouden van de herin
nering aan degene die vrij algemeen als 'de' uitvinder werd beschouwd, Zacharias
Jansen. In 1890 nog had het Genootschap een kleine brochure uitgegeven van de
Middelburgse fysicus en directeur van de Rijks-HBS, en lid van het bestuur van
het Genootschap, Herman Japikse, Het aandeel van Zacharias Janse in de uitvin
ding der verrekijkers. Daarin had de schrijver tegen kort daarvoor geuite twijfel
aan de rol van Zacharias Jansen volgehouden dat deze lenzenslijper wel degelijk
de uitvinder van de verrekijker was, althans van de lange verrekijkers (met een
bol objectief en bol oculair).15 Daarmee had het Genootschap zijn naam opnieuw
verbonden aan de reputatie van Zacharias Jansen, wat het gevoelig maakte voor
een verzoek om financiële ondersteuning voor de uitgave van een boek dat nog
maals, maar met meer en dwingender argumenten en bewijsstukken, de cruciale
rol van Jansen uit de doeken deed. Het bestuur van het Genootschap besliste, na
beoordeling door een commissie van deskundigen onder voorzitterschap van de
voorzitter van het Genootschap, de provinciaal archivaris mr. Fruin, in het na
jaar van 1905 positief op het verzoek van De Waard (dat ondersteund werd door
zijn leermeester in Amsterdam, Korteweg).16 Aanvankelijk was het de bedoeling
het boek in Middelburg te drukken, maar om een of andere reden is het daar
niet van gekomen en werd de druk begin 1906 uitbesteed aan de Nederlandsche
Boek- en Steendrukkerij v.h. H.L. Smits te Den Haag. In augustus 1906 verscheen
426
14 C. de Waard [sr.], De Nederlandsche vlag. Nieuwe bijdrage tot de kennis harer kleuren. Uitgege
ven met steun van het Fonds Verbrugge. Groningen, 1900. De Waard sr. dateerde op grond van
bestellingen van vlaggen voor de marine de overgang van oranje naar rood rond 1630, met een
overgangstijd tot 1664.
15 H. Japikse, Het aandeel van Zacharias Janse in de uitvinding der verrekijkers. Middelburg,
1890. Japikse kende de uitvinding van de korte verrekijker (met een holle en een bolle lens) wel
toe aan Lipperhey. Voor eerdere bemoeienissen van het Zeeuws Genootschap met de kwestie
van de uitvinding van de verrekijker, zie: Zuidervaart, The true inventor.
16 Zeeuws Archief, Archief KZGW, inv.nr. 30, bestuursvergadering van 9 oktober 1905. Overigens
is uit de bestuursstukken niet op te maken hoe De Waard precies in contact is getreden met
het Zeeuws Genootschap. Het valt dus niet uit te sluiten dat De Waards besluit om zich op het
probleem van de uitvinding van de verrekijkers te storten uitgelokt is door een suggestie uit de
kring van het Genootschap!
