La doctrine de la société zélandaise
Franse samenvatting van zijn boek en overdrukjes van dat artikel kon hij gebrui
ken om buitenlandse geleerden op de hoogte te stellen van zijn conclusies.20 Al
van te voren had hij Favaro al een resumé in het Frans gestuurd op grond waarvan
Favaro een mededeling over de voor de Italianen zo gunstige bevindingen van De
Waard kon doen in een vergadering van het Reale Istituto Veneto di Scienze, Let
tere ed Arti in Venetië. Dit Istituto was niet het minste onder de geleerde genoot
schappen in Europa. Ooit gesticht door Napoleon (1810) behoorde het rond 1900
tot de toonaangevende genootschappen in Italië. Het Istituto had bijvoorbeeld in
1881 het initiatief genomen tot het uitgeven van de Opere van Galileï. In deze tijd
van verhoogd cultureel nationalisme kende bijna elk land in Europa zo'n presti
gieuze uitgave van de werken van een iconisch geleerde: Frankrijk had de uitgave
van de werken van Descartes door Charles Adam en Paul Tannery, in Nederland
had de Hollandse Maatschappij de uitgave van de werken van Christiaan Huygens
op zich genomen. Italië liep voorop met de uitgave van de complete werken van
Galileï. De hele onderneming kwam onder leiding te staan van Favaro en zou
in 1887 door de staat werd overgenomen (in 1890 verscheen het eerste deel, het
twintigste en laatste zou in 1909 verschijnen). Al deze ondernemingen ademden
dezelfde strikt positivistische geest: vooruitgang was in de wetenschapsgeschie
denis alleen te bereiken door een systematische, door geen enkel vooraf ingeno
men standpunt vertekende uitgave van de bronnen; het schrijven van interpreta
tieve overzichten, de synthese, zou alleen kunnen slagen als eerst de bouwstenen
daarvoor waren klaargelegd. Op dit punt waren De Waard en Favaro het roerend
eens en de Italiaan was dan ook vol lof over de manier waarop De Waard de bron
nen in zijn boek bijeen had gebracht. Hij stuurde De Waard een verslag van zijn
mededeling voor het Istituto en deze stuurde dit op 13 november 1906 weer door
naar het bestuur van het Zeeuws Genootschap:
428
Namens den Heer Prof. A. Favaro te Padua (Via Gaspara Stampa, 7), heb ik de
eer U voor de bibliotheek van het Zeeuwsch Genootschap der Wetenschappen
aan te bieden eene verhandeling over de uitvinding van den verrekijker, bene
vens een rapport, gelezen in de Koninklijke Academie te Venetië - beiden ver
schenen naar aanleiding van het door Uw Genootschap uitgegeven werk over
dit onderwerp.21
20 C. de Waard, L'invention du télescope. Brussel, 1907, 18 pp. Overdrukje uit Ciel et Terre 28,
1907.
21 Zeeuws Archief, Archief KZGW, inv.nr. 31 (vergaderstukken 1906), scan 127.
