Klaas van Berkel
Verdere carrière van De Waard
Na in 1913 zijn doctoraal behaald te hebben, kon De Waard gaan solliciteren naar
een vaste betrekking als docent wis- en natuurkunde. Die vond hij in datzelfde
jaar aan de hbs in Winschoten. Nu was ook de tijd gekomen om te trouwen. Hij
trad op 8 oktober 1915, op 36-jarige leeftijd, in het huwelijk met Helena Christina
Schwarz, een zeven jaar jongere verpleegster uit Leeuwarden, die hij al in Amster
dam had leren kennen. Samen zouden ze op 14 maart 1917 een tweeling krijgen,
Maarten en Cornelis.31
Vanuit Winschoten zette De Waard zijn archiefwerk voort. Hij bracht vele
uren door op de bibliotheek van de Rijksuniversiteit Groningen en ontdekte daar
in september 1914 manuscripten van de beroemde Franse jurist wiskundige Pierre
de Fermat (1607-1665), een jongere tijdgenoot en op wiskundig vlak de evenknie
van Descartes. Dit leidde uiteindelijk tot een supplementdeel van de uitgave van
de wiskundige geschriften van Fermat, waartoe al in de late negentiende eeuw
het initiatief was genomen door de Franse historicus van de wiskunde (en ta
baksfabrikant) Paul Tannery (1843-1904).32 Na diens overlijden had zijn weduwe,
Marie Alexandrine Prisset Tannery (1856-1945), de taak op zich genomen om me
dewerkers te zoeken die het werk van haar overleden echtgenoot zouden kunnen
voortzetten. De Waard, die al door zijn correspondentie met Charles Adam enige
bekendheid had gekregen in de kring rond Madame Tannery, en die zich door
zijn werk voor de Fermat-uitgave nog meer in de kijker had gespeeld, bood zijn
diensten aan en Mme. Tannery maakte graag gebruik van het aanbod van deze
'savant professeur hollandais'. Dit leidde ertoe dat hij de belangrijkste redacteur
werd van de uitgave van de correspondentie van de Franse geleerde en klooster
ling Marin Mersenne, een vertrouweling van Descartes, iemand die op grond van
zijn uitgebreide correspondentie met tal van geleerden in Europa, de 'secretaris
van geleerd Europa' werd genoemd. In 1932 verscheen het eerste van vele delen
van deze monsteruitgave. Daarmee had De Waard definitief naam gemaakt in de
kleine internationale wereld van de wetenschapshistorici.
435
31 De beide ouders stonden in de bevolkingsregistratie ingeschreven als doopsgezind. Maarten
en Cornelis de Waard werden beiden waterbouwkundig opzichter.
32 Oeuvres de Fermat. Supplément aux tomes I-IV. Documents inédits publiés avec notices sur les
nouveaux manuscrits, Parijs, 1922.
