Caroline van Santen
1902) woonde in elk geval in het laatste decennium van de negentiende eeuw in.7
Na het overlijden van beide ouders in 1897 en 1909 bleven Marie en Antoinette in
het ouderlijk huis wonen. Zij omringden zich met de vele door hun vader verza
melde collecties die zij aanvulden met eigen verzamelingen.
Jeugd
De dagboeken die Marie van jongs af aan had bijgehouden, zijn helaas verloren
gegaan.8 Uit een aantal fragmenten van brieven, vooral die van Marie aan Meer
tens, is echter toch het een en ander over haar jeugdjaren te distilleren. Gezien het
beperkte leeftijdsverschil zal de jeugd van Antoinette er niet veel anders hebben
uitgezien. Een van haar levendigste jeugdherinneringen waarover Marie Meer-
tens aan het eind van haar leven schreef, betrof de jaarlijkse Middelburgse ker
mis. Ze vond dat een fijne tijd. Vader nam hen dan mee naar alle spelletjes en
ze kregen wafels of broedertjes te eten. De mooiste kramen stonden bij de Ba
lans en hier kregen zowel Marie als Antoinette dan bijvoorbeeld een paar mooie
nieuwe handschoenen. Het enige wat Marie erg jammer vond aan de kermis, was
dat vlak erna de school weer begon. Ze hield namelijk niet van leren. Marie, en
hoogstwaarschijnlijk ook Antoinette, heeft op de Middelburgse meisjesschool
aan de Haringplaats gezeten. Daarna heeft in elk geval Marie nog een jaar op
een kostschool in Brugge onderwijs gevolgd, vooral om de Franse taal te leren.
Ze vond de wedstrijden die hier elke drie maanden werden gehouden oneerlijk,
omdat meisjes die veel harder hun best deden dan zijzelf, maar minder goed kon
den onthouden, vrijwel nooit iets wonnen. Een van de boeken die Marie als prijs
kreeg, ging over sterrenkunde, een onderwerp waarin ze vrijwel haar hele leven
geïnteresseerd bleef.9 Of Antoinette naar kostschool is geweest, is maar de vraag:
Marie schreef Meertens namelijk in 1943 dat Antoinette samen met Constance
Boddaert privéles had gehad van ene juffrouw Rochat.10
Vader De Man was een zeer actieve man met veel interesses, zowel op het
terrein van medische zaken als in vele andere onderwerpen, zoals de Zeeuwse
geschiedenis, zoölogie en paleontologie. Zijn belangstelling droeg hij over op zijn
443
7 De ouders van Neeltje Elizabeth en Teuntje Maria Kamerman, Govert Kamerman (1788-1857)
en Maria Lukwel (1787-1879), woonden het laatste deel van hun leven in Middelburg. Waar
schijnlijk is Teuntje Maria na het overlijden van haar moeder bij haar oudere zus gaan wonen.
8 ZB| Planbureau en Bibliotheek van Zeeland, Collectie dr. P.J. Meertens, inv.nr. 28.29: Corres
pondentie met M.G.A. de Man: brief M.J. de Graag 25-07-1947.
9 ZB, Collectie Meertens, inv.nr. 28.29, brief 28-05-1943.
10 ZB, Collectie inv.nr. 16.9: brief 20-11-1943.
