Net als op de Hollandse kust was op Schouwen vanaf 5000 jaar geleden sprake
van een aangroeikust met strandwallen en venige laagten ertussen. Deze kustuit-
bouw duurde wel tot de Karolingische tijd. In de Westerse Laagte was in de zij
wand te zien dat het oude strand in de prehistorie dakpansgewijs afhelde naar het
noordwesten. Op 3,5 meter NAP werden de uitbouwende strandwal en Oud
Duin door een ondiepe bodem afgesloten, waarop zich de scherven uit de Ijzer
tijd en Middeleeuwen bevonden. Onderin het Vlierendal, de Nieuwe Westerse
Laagte en het aangrenzende Langedal zijn uitgeblazen lijnvormige structuren in
het zand gezien, eveneens de merktekens van de oude strandafzettingen.
Op het strand tussen Westenschouwen en de vuurtoren waren in de tijd van
Hubregtse op twee plaatsen veenbanken zichtbaar: tussen de huidige strandpalen
16 en 17 en tussen 12 en 14. Uit de zestiende en zeventiende eeuw zijn er berichten
dat dit zoete, samengeperste veen illegaal werd gestoken. Dit 'ontderriën' was ver
boden, want het tastte de duinen aan. Dit veen moet zijn ontstaan in langgerekte
valleien naast de strandwal. Gelet op het gevonden aardewerk uit de Late Brons
tijd tot de Midden Ijzertijd was deze strandwal bewoond. In de Late Ijzertijd vond
verwaaiing plaats over de naastliggende strandvlakten met veen. Het complex
Oude Duinen ligt nu ten westen van Haamstede onder de Jonge Duinen. Tussen
Haamstede en Renesse liggen de Oude Duinen aan de oppervlakte. De ouderdom
van deze binnenduinen wordt bewezen door het voorkomen van potscherven uit
de Ijzertijd en door de hoogteligging, morfologie en kalkloosheid. Ook in de col
lectie Hubregtse bevinden zich Ijzertijd scherven uit dit gebied. De plaatselijke
bevolking noemde het '(duun)polder.56
Een belangrijke vraag is hoe het landschap van de Oude Duinen eruitzag en
hoe de mensen er konden bestaan. Uit stuifmeelanalyse van de bodem aan de bo
venkant van het Oude Duin in 1995 bleek een hoog percentage struikheide en rog
ge, dat duidde op akkers.57 De duinheide werd vermoedelijk beweid door schapen
en (kleine) koeien. Van de bijbehorende boerderijen zijn geen standsporen gevon
den. Er worden wel scherven gevonden en enkele uitgeprepareerde afvalkuilen.
Een complicatie is dat het materiaal uit verschillende bewoningsniveaus door de
winderosie naar beneden is gezakt en vermengd op de bodem van de stuifvallei
516
Honderd jaar archeologisch onderzoek op het strand
56 Staatsbosbeheer sprak later ten onrechte van 'vroongronden, een term geïntroduceerd door de
botanicus Victor Westhoff zonder enig historisch onderzoek, naar analogie van een soortgelijk
landschap op Walcheren.
57 Beekman, Kop van Schouwen, 55.
