Oprichting van het Zeeuwsch Genootschap der Wetenschappen
en 1600 maakte de vissersbevolking namelijk plaats voor een bevolking die voor
namelijk bestond uit kapers en zeerovers. De laatstgenoemden, te omschrijven als
kapers die in tijden van vrede hun vak bleven uitoefenen en zich daarmee schul
dig maakten aan illegale praktijken, waren meestal niet de nakomelingen van de
vissers, maar immigranten vanuit Holland, Vlaanderen, Brabant en Frankrijk die,
soms via Engeland, Vlissingen hadden gekozen als woon- en werkstad. Een een
voudige rekensom ondersteunt deze aanname: in 1550 had Vlissingen tegen de
vijfduizend inwoners.36 Dat aantal was halverwege de zeventiende eeuw gestegen
naar zesduizend.37 Er waren in de tussenliggende periode bijna drieduizend nieu
we poorters ingeschreven. De verdeling van deze inschrijvingen naar afkomst en
periode is te zien in figuur 1. Ook in de zestiende eeuw gold dat gezinsleden van
poorters niet werden geregistreerd, net als de nieuwkomers voor wie een poor
terschap onbetaalbaar was. In de vorige paragraaf is een factor 4 gebruikt om
het totaal aantal nieuwkomers te berekenen. Zelfs wanneer een factor 2 wordt
gebruikt, oversteeg het aantal nieuwkomers de totale bevolking in 1600. Er zullen
zeker weer mensen zijn vertrokken en in sommige jaren was het geboortesaldo
negatief, de trend in deze demografische data laat zien dat er van de oorspron
kelijke families uit de stad in 1550, omstreeks 1600 weinigen meer in Vlissingen
kunnen hebben gewoond.38
Er zijn meerdere oorzaken die deze gang van zaken kunnen verklaren.39 In de
eerste plaats was er vanaf in de tweede helft van de zestiende eeuw sprake van een
klimaatverandering: de kleine ijstijd was begonnen, de Noordzee werd kouder en
de haring verhuisde naar de warme golfstroom langs de kusten van Scandinavië.40
40 Ibidem, 226-229.
70
36 P. Lourens, J. Lucassen, Inwoneraantallen van Nederlandse Steden ca. 1300-1800. Amsterdam,
2005, 98 (4.000 inwoners in 1560); Huizentelling op de stadskaart van Van Deventer, Biblio-
teca Nacional de Espana (BdH), Madrid, Biblioteca digital Hispanica, Planos de ciudades de
los Paises Bajos Parte III; url geraadpleegd op 26 april 2017 via: http://bdh-rd.bne.es/ met de
zoekactie 'Van Deventer' (4.010 inwoners in 1545 bij een gemiddeld aantal bewoners per huis
van 5).
37 Lourens, Inwoneraantallen, 98 (6.000 inwoners in 1650); Van Druenen, Vissers, 1062.
38 Van West-Souburg zijn over de jaren 1624-1631 de doop- en begraafaantallen bekend: respec
tievelijk 908 en 160. Het geboortesaldo in deze periode was dus positief. Bron: GAV, Her
vormde Gemeente Oost- en West-Souburg, 45-48, Doopboek 1620-1832 en GAV, Hervormde
Gemeente Oost- en West-Souburg, 65-67, Begraafboek, 1620-1810. Deze cijfers komen overeen
met de trend in een aantal vergelijkbare Engelse parochies in dezelfde periode. Deze parochies
gaven ook in de periode 1550-1600 positieve geboortesaldi te zien. Bron: (UE). Parish register
aggregate analyses. CD-rom.
39 Van Druenen, Vissers, 226-239.
