in deze sector werkzaam.48 In Middelburg waren dat er gedurende dezelfde perio
de overigens veel meer: 279.49 De eerste drukker, Richard Schilders, vestigde zich
in 1576 in die stad, drie jaar nadat Maerten van der Nolck dat deed in Vlissingen.50
De aantallen drukkers van de andere Zeeuwse steden waren: Zierikzee: 20, Goes
14, Veere 10 en Tholen 3.51
Een van de eerste publicerende predikanten was Joris de Raet van Nieuker-
ke, ook bekend als Georgius Consiliarius, die in 1572 rector was van de Latijn
se school in Vlissingen en in 1594 de Institutiones van Johannes Calvijn in het
Nederlands vertaalde en uitlegde.52 In het overzicht van geletterde Zeeuwen van
De la Rue uit 1741 bekleedde Vlissingen, na Middelburg en Zierikzee met respec
tievelijk 113 en 41 vermeldingen, de derde plaats met 34 namen van schrijvers,
wetenschappers en kunstenaars. Goes volgde met 29, Veere met 15 en Tholen met
6.53 In het overzicht werd, dat geldt in elk geval voor Vlissingen, bij lange na niet
iedereen genoemd. Vergeten waren de prominenten van de in 1530 opgerichte
rederijkerskamer De Blaeu Acolye, onder wie de dichter en schilder Jeronimus
van der Voort. Ook de vooraanstaande theoloog Petrus Cuneus, de oriëntalist
Adriaen Willemsz en de Tibetanist Samuel van de Putte ontbraken.54 Zelfs de
eerdergenoemde Joris de Raed van Nieukerke, die toch nationale bekendheid ge
noot vanwege zijn Calvijn-vertaling, kreeg geen vermelding. Hetzelfde gold voor
zijn zoon Georgius de Raet, die predikant was in Vlissingen en zes publicaties op
zijn naam had. Wellicht gemotiveerd door de gebrekkige inventarisatie van De la
Rue uit 1741, publiceerde de Vlissingse predikant Godewardus Vrolikhert in 1758
zijn Vlissingsche Kerkhemel, waarin hij de levensbeschrijvingen had opgenomen
van alle hervormde predikanten die van 1572 tot 1758 in de Nederduitse kerk van
49 Ibidem, 292-314.
74
Oprichting van het Zeeuwsch Genootschap der Wetenschappen
48 A.M. Ledeboer, De boekdrukkers, boekverkoopers en uitgevers in Noord-Nederland sedert de
uitvinding van de boekdrukkunst tot den aanvang der negentiende eeuw. Deventer, 1872, 373
375 (nb: de tellingen bevatten alle door Ledeboer genoemde namen van drukkerijen; bedrijven
met dezelfde naam, door erfgenamen of anderen voortgezet, tellen dus meerdere keren mee);
Meertens, Letterkundig, 421.
50 Meertens, Letterkundig, 421; Nagtglas, Levensberichten, deel IV, 589-591.
51 Ledeboer, De boekdrukkers, respectievelijk 380-381, 149, 371 en 355.
52 I. de Raet van Nieukerke, Cort begriip der Institutie, of onderwijsinghe der christelicker religie,
beschreven van Joanne Calvino, waer in, op de teghen-werpingen der tegenpartien ver
antwoordinghen ghestelt worden. Door Guilielmum Launeum Ende nu ghetrouwelick uut het
Latijn, in onse sprake overghestelt en wyder verclaert, door Joris de Raed. Leiden, 1611.
53 De la Rue, Geletterd Zeeland, respectievelijk 195-243 en 501-509, 3-194 en 475-501, 281-345 en
519-521, 388-431 en 525-526, 244-255 en 509-518, 447-461.
54 Meertens, Letterkundig, 89-97; Van Druenen, Vissers, 518-519.
