Over 'Astronomisten' en 'Konstgenoten.
Aspecten van kenniscirculatie in
Middelburg in de i8e en vroege i9e eeuw
Huib J. Zuidervaart
Hoe komt kennis tot stand? Wat gebeurt en verandert er bij het toe-eige
nen en doorgeven daarvan?' Welke sociale en lokale invloeden spelen
hierbij een rol? Vragen zoals deze staan de laatste jaren volop in de be
langstelling van wetenschapshistorici. Het concept 'circulatie van kennis' - waar
deze vragen bij horen - heeft inmiddels al menige pen in beweging gebracht.1
Ook vaardigheden die niet cognitief, maar door ervaring worden aangebracht
en doorgegeven, zijn hierbij betrokken.2 Verder is in dit kader de vraag naar de
autoriteit van kennis en vaardigheden van belang. Regionale studies over deze
vragen, geplaatst in een Nederlandse context, zijn echter nog betrekkelijk weinig
ondernomen.3
Daarom is het is interessant om met deze vraagstellingen eens nader te kijken
naar een fenomeen dat ik eind vorige eeuw eerder onder de loep nam, namelijk
dat van de 'Konstgenoten.4 Dit waren natuurwetenschappelijk geïnteresseerde
liefhebbers, die vanaf het begin van de achttiende eeuw tot aan het midden van
de negentiende eeuw actief zijn geweest met experimenten en observaties op het
terrein van de natuur- en sterrenkunde. In Middelburg waren deze liefhebbers
123
1 Zie bijvoorbeeld: Secord, Knowledge in Transit (2004); Raj, Relocating Modern Science: Circu
lation and the Construction of Knowledge in South Asia and Europe (2007); Lightman e.a.(eds),
The Circulation of Knowledge Between Britain, India and China (2013).
2 Zie bijvoorbeeld: Roberts e.a, (eds.), The Mindful hand. Inquiry and Invention from the Late
Renaissance to Early Industrialisation (2008); Long, Artisan/Practitioners and the Rise of the
New Sciences (2011).
3 Uitzonderingen zijn Dupré e.a. (eds.), Embattled Territory. The Circulation of Knowledge in the
Spanish Netherlands (2015) en Dijksterhuis e.a.(eds), Locations od Knowledge in Dutch Contex
ts (2019).
4 Zuidervaart, Van konstgenoten en hemelse fenomenen (1999).
