Over 'Astronomisten' en 'Konstgenoten'
weten de kooplieden Jan Bomme en zijn nee^e Servaas, in respectievelijk 1789
en 1800, toch in staat om tot het 'Herenfysica' toe te treden.27 De daar opgedane
kennis konden ze dan verder met de andere - letterlijk minder fortuinlijke - ster
renkundige liefhebbers delen.
Oudere connecties
Een van die andere liefhebbers was dus peperkoekenbakker Pieter Tevel Pzn, de
oudste deelnemer aan het informele sterrenkundige 'Geselschap.28 Van hem is een
andere relevante connectie bekend, namelijk die met de achttiende-eeuwse stad
houderlijke astronomus De Munck. Volgens de negentiende-eeuwse Zeeuwse bio
graaf en historicus Frederik Nagtglas - die nog over bronnen beschikte die er nu
niet meer zijn - was Tevels vader, de timmerman, 'stads-constabel en -roeijeerder'
Pieter Tevel Abrahamsz (1701-1735), door De Munck aangesteld als zijn assistent
bij sterrenkundige observaties. Echter, in juni 1735 overleed deze Pieter Tevel Azn
toen zijn zoon Pieter junior nog slechts drie maanden oud was.29 Niettemin trad
de jonge Pieter Pzn jaren later toch in de voetsporen van zijn vader: ook hij zou
De Munck op diens observatorium assisteren (vermoedelijk vanaf het midden
van de jaren '50). Het zal ook in die context zijn geweest dat Tevel het maken
van zonnewijzers en het slijpen van lenzen heeft geleerd. Ook De Munck had im
mers zonnewijzers gemaakt, in 1725 één voor de Abdijtoren, in 1729 de - bewaard
gebleven - zonnewijzer aan het stadhuis en in 1735 verscheidene voor zijn eigen
observatorium. Nagtglas rapporteert dat in zijn tijd nog 'enkele voorbeelden' van
Tevels zonnewijzers op Walcheren voorhanden waren.30 Hiermee is een interes
sante link gelegd tussen het rond 1800 werkzame sterrenkundig 'Geselschap' van
sterrenkundige liefhebbers uit de lagere burgerij en de eerdere bloeiperiode van de
sterrenkunde op Walcheren ten tijde van het observatorium van Jan de Munck. De
onder invloed van De Munck opgedane kennis, inspiratie en praktische ervaring
bracht peperkoekenbakker Pieter Tevel dus in zijn eigen 'geselschap' in.
30 Ibidem.
134
27 Zie de ledenlijsten achter in: Wetten voor het Natuurkundig Gezelschap (17962) en Herklots,
Vernieuwd reglement voor het Natuurkundig Gezelschap (1843).
28 Peperkoekenbakker Pieter Tevel Pzn. (1735-1804) was achtereenvolgens gehuwd met [1] in
1762 Catrina Elisabeth Lacroix (1736-1789) en [2] in 1794 Martina de Waal (1736-1800). In 1764
kocht hij een huis op de Vlasmarkt (huidig nr. 34). In 1796 verkocht hij dit huis en verhuisde
Tevel als rentenier naar de Gortstraat K 12 huidig nr. 10). Dit huis werd door zijn erven in
1805 verkocht.
29 Nagtglas, Levensberichten van Zeeuwen, dl. 2 (1891), 755-756.
