Huib J. Zuidervaart
Kortom, door puur te kijken naar het netwerk van de betrokkenen zijn we nu
twee lijnen van invloed op het spoor, die kennelijk hebben ingewerkt op deze
uit de midden- en ambachtelijke stand samengestelde groep van sterrenkundige
liefhebbers: enerzijds de activiteiten van Van de Perre en diens beide fysische ge
zelschappen en anderzijds die van Stocke en De Munck.
Wetenschappelijk-cultureel kapitaal
Maar er valt over dit onderwerp meer te zeggen, zeker als het gekoppeld wordt
aan de opmerking van Sturkenboom over het belang van kennisoverdracht in
huiselijke kring. In een tweede artikel heeft zij dit onderwerp voor de casus van
het Middelburgse Natuurkundig Genootschap der Dames theoretisch uitgewerkt
met behulp van het begrippenkader van de Franse socioloog Pierre Bourdieu;
meer specifiek gebruikt ze diens begrip 'cultureel kapitaal!31 Kort gezegd heeft
Bourdieu het concept 'cultureel kapitaal' geïntroduceerd als middel waarmee een
individu zich kan onderscheiden van zijn omgeving. Daarbij zijn drie elementen
te onderkennen. (1) Een belichaamde staat, ofwel de cultuur die in een persoon
is geïncorporeerd en die aanleiding geeft tot een zekere 'habitus'. Dit is een door
opvoeding en vorming ontstane duurzame manier van waarnemen, denken en
handelen, waarvan de betrokkene zich nauwelijks meer bewust is, maar waarmee
hij zich in de maatschappij kan onderscheiden en ook vooruitkomen. (2) Een ge
objectiveerde staat, uitgedrukt in materiële dragers, zoals boeken, gereedschap of
instrumenten en (3) een geïnstitutionaliseerde staat, die persoonlijk verworven
competenties representeert, zoals specifieke vaardigheden, een diploma, een lid
maatschap van een genootschap en dergelijke. Dit 'cultureel kapitaal' vertegen
woordigt ook een economische waarde, ook al wordt die vaak niet als zodanig
herkend. In kringen die uitgesloten zijn van geïnstitutionaliseerd onderwijs is de
overdracht van de eerste twee elementen van het 'cultureel kapitaal' binnen de
familie- en/of vriendenkring van eminent belang. In die eigen kring met relatief
weinig invloeden van buitenaf zal de overdracht van mentale, theologische en
wetenschappelijke inzichten en praktijken eenvoudig van de ene generatie op de
andere kunnen plaatsvinden, vaak zelfs inclusief de daarbij behorende materiële
objecten, zoals familiebijbels of wetenschappelijke instrumenten.
Een mooi voorbeeld van het doorgeven aan volgende generaties van weten-
schappelijk-cultureel kapitaal met ook een duidelijke economische waarde is on-
135
31 Sturkenboom, Bourdieu in de provincie (2010).
