Huib J. Zuidervaart
ii. Bomme
De transmissie van 'cultureel kapitaal' in wetenschappelijke zin treedt ook op
bij twee takken van de familie Bomme. De kruidenier Jan Bomme Servaaszoon
(1743-1795) en zijn neef Servaas Bomme (1767-1856) kwamen al eerder ter sprake
als deelnemers aan het sterrenkundig 'Geselschap van Liefhebbers'.35 Jan's broer,
Bastiaan Bomme (1742-1790), de vader van Servaas, maakte al weerkundige no
tities.36 Mogelijk dateert de aandacht voor hemelverschijnselen dus al van een
generatie eerder. In elk geval zijn van de hand van Servaas zowel weerkundige als
astronomische waarnemingsregisters overgeleverd die getuigen van een jarenlan
ge waarnemingspraktijk.37 Dat Servaas ook figureert in de waarnemingsregisters
van bovengenoemde Cornelis Tevel, behoeft dan ook geen verbazing te wekken.
In december 1818 observeerden zij samen zonnevlekken, ten huize van Bomme in
de Lange Delft. Daarbij werden 'verscheyde Dollondsche verrekijkers, telescopen
van de beste Engelse makelij, uitgeprobeerd.38
De sterrenkundige passie werd ook hier aan een derde generatie doorgegeven.
In 1817 kreeg zoon Bastiaan II Bomme (1802-1858) voor zijn 14e verjaardag een
fraaie 'achromatische verrekijker', waarmee hij zijn vader snel als waarnemer zou
overtreffen.39 In september 1822 slaagde zoonlief er in om als eerste in Zeeland
137
35 De kruidenier Jan Bomme Servaasz (1743-1795) was in 1773 gehuwd met Anna Sara Middelaar
(1751-1810). Hij was vermoedelijk ook chocoladefabrikant. In 1787 verkocht hij althans een huis
met chocolademolen aan de Huidevetterssingel. Na Bomme's overlijden verkocht de weduwe
hun woonhuis in de Lange Delft (I 32), genaamd Klein Ravenstein, in 1796 aan haar schoonzus,
Antoinetta Brouwer (1740-1818). Deze woonde in het aangrenzende pand, Het Land van Belofte
(I 28). Zij was de weduwe van Bastiaan I Bomme Servaasz (1742-1790) en moeder van Servaas
Bomme (1768-1856). Laatstgenoemde zou na zijn huwelijk in 1797 met Clara van den Broecke
(1764-1841) zelf in Klein Ravenstein gaan wonen. Hun zoon Bastiaan II Bomme Servaasz (1802
1858), gehuwd met zijn nicht Clara van den Broecke (1806-1860), erfde op zijn beurt beide
panden in 1856.
36 In het eerste register, genoemd in de volgende noot, staan ook enige weerkundige notities van
Bastiaan I Bomme (1742-1790) uit 1788.
37 Zie: Weerkundige aantekeningen van dag tot dag door Servaas Bomme, Middelburg, 1794
1821 en 1821-1849. Het eerste handschrift is beschreven in twee artikelen in de Middelburgsche
Courant van 12 en 13 april 1932 en het tweede handschrift in Geurts en Van Engelen, Historische
weerkundige waarnemingen 5 (1992), 173-174. Huidige verblijfplaats ZB, handschriftencollectie
KZGW, nrs. 6829 en 1178 A 331. Voor de sterrenkundige waarnemingen, zie Servaas Bomme,
'Annotatiën wegens de sterrekunde, 1799-1847. ZB, handschriftencollectie KZGW, nr. 1178 A 333.
38 Tevel, tweede waarnemingsboek, fol. 158. d.d. 24 december 1818. De firma Dollond te Londen
beheerste destijds de markt van achromatische telescopen - ofwel verrekijkers met kleurschif-
tingsloze lenscombinaties.
39 Vaane, Servaas en Bastiaan Bomme (1986).
