Over 'Astronomisten' en 'Konstgenoten'
Hij wenst dan ook dat zijn 'orgieneele tekening[en]' zullen dienen 'tot een ge
schenk voor het algemeen'. Na zijn dood in 1838 schonken Tevels erven daarom
zijn 850 originele projectietekeningen van zonnevlekken gevat in een speciaal
kistje aan het Zeeuwsch Genootschap.114 Maar zijn drie waarnemingsboeken,
"bevattende 751 teekeningen van de pracht der zon en zonnevlekken, nevens eene
reeks van waarnemingen", werden vermaakt aan het Koninklijk Instituut van We
tenschappen, Letterkunde en Schoone Kunsten te Amsterdam.115 Die verdeling
van Tevels nalatenschap was een wijs besluit, want in Zeeland zijn de 850 projec
tietekeningen niet meer terug te vinden, terwijl bij het Koninklijk Instituut (de
huidige KNAW) Tevels waarnemingsboeken sinds de schenking al meermalen
benut zijn voor wetenschappelijke doeleinden.116
Tenslotte: wanneer we de lokale kennistransmissie bezien vanuit het oogpunt
van het aan Bourdieu ontleende concept 'cultureel kapitaal, dan wordt duidelijk
waarom in de relatieve afzondering van het laat-achttiende-eeuwse Middelburg
de sterrenkundige belangstelling soms generaties lang is doorgegeven. Het ver
leende aan de betrokken families een distinctieve waarde, waar ze een zekere trots
aan konden ontlenen. Dat in 'cultureel kapitaal' ook een economische waarde lag
besloten, zodat rond 1800 de eerste wetenschapsgerelateerde betaalde banen kon
den ontstaan, was mooi meegenomen. Maar doordat enerzijds in de eerste helft
van de negentiende eeuw de fysico-theologie als dominante drijfveer verdween
en anderzijds wetenschappelijke kennis steeds toegankelijker werd - ondermeer
door het openstellen van het Natuurkundig Gezelschap en het houden van pu-
158
Ik heb voor mijzelven meenige-maalen werksaam geweest met mijne gedagten
dat na mijn dood mijn orgieneele waarneming teekeningen onder mijn nalaten
schap, en onder mijne scheurpapieren zouden verlooren gaan. en [voor] mijn
nakomelingen [en voor] de sterrekunde zoude verlooren zijn, om eenige nuttig
heden voor hun zelven daar van te plukken, voor hun studie.113
113 Tevel, tweede waarnemingsboek, laatste [ongenummerde] bladzijde.
114 Zeeuws Archief, archief KZGW, inv. nr. 65: schenkingsbrief van Pieter Tevel Pzn (1790-1865)
en Simon Tevel Pzn (1795-1865), d.d. 18 oktober 1838. Tekeningen vermeld in: Van Visvliet,
Inventaris der handschriften (1861), 36.
115 Schenking vermeld in: Nieuwe verhandelingen der Eerste Klasse van het Koninklijk-Neder-
landsche Instituut van Wetenschappen, Letterkunde en Schoone Kunsten te Amsterdam 7, 1838,
pag. LXXIV.
116 Wolf, Aus den Manuscripten von C. Tevel (1859); Buys Ballot, Iets over een ring om de zon
(1860), 131; Spörer, Schreiben (1890). Zie ook: Zeeuws Archief, archief KZGW, inv. nr. 68: brief
astronoom M. Hoek te Utrecht aan J.H. de Stoppelaar, secretaris ZGW, d.d. 12 februari 1865.
