Hans Zuurdeeg en Fred van den Kieboom
35
1575 trok het slecht of niet betaalde leger in Spaanse dienst over Tholen, over het
onbedijkte Sint Philipsland en door het Zijpe naar Duiveland, nam Brouwersha
ven en Bommenede in en belegerde Zierikzee.20 De stad werd na enige maanden
ingenomen. De soldaten en bootgezellen die voor het beleg een bruggenhoofd in
Sint-Annaland hadden gevestigd, roofden tijdens hun verblijf vee, graan en ande
re veldvruchten, braken woningen af en namen meubilair mee dat als brandhout
en mogelijk ook voor de aanleg van schansen in Sint-Annaland werd gebruikt.
De overwinnaars die soms al in geen tweeënhalf jaar soldij hadden ontvangen,
sloegen daarna aan het muiten en verlieten Schouwen-Duiveland en Tholen en
trokken naar de rijkere zuidelijke Nederlanden, met als gevolg de Spaanse Furie
in Antwerpen.21 De rekening van de rentmeester van de Oranjes in Sint-Maar
tensdijk en Scherpenisse van 1575 bevat tientallen verzoeken om vermindering
en kwijtschelding van pacht.22 Een aantal pachters was van armoede en ellende
gestorven, anderen waren weggetrokken. In Sint-Annaland zouden niet meer dan
drie personen zijn achtergebleven.
In deze woelige tijd is ook het oudere archief van het Sint-Jacobsgilde verlo
ren gegaan, zoals is vermeld in het nu oudst bekende archiefstuk van het gilde.
Op 26 juli 1579, een dag na de naamdag van Sint Jacob, is men begonnen met
de opstelling van een nieuwe lijst van gildebroeders. Te lezen zijn: mr. (Adriaen)
Adriaens, mr. Pieter Cuper, Jan Thoenis van Stuer, Jan Janss Crabeel, Cornelis
Meeuss, Marinus Mertss Ouwen, Claes Willemss van den Bemde, Jan Laureys,
Marinus Jacobs Helle en kapelaan Willem Hulst. De laatstgenoemde wordt in de
kerkrekeningen van 1570 en 1571 nog kanunnik en pastoor genoemd. Deze beide
rekeningen werden op de laatste dag van oktober 1573 afgesloten en getekend. De
stad betaalde de geestelijke jaarlijks ruim zes pond uit de aan de stad vervallen
gildegoederen. De laatst bekende betaling vond plaats in 1588.
De bovengenoemden hebben de 'troubelen' overleefd. Daarna volgen de in de
loop der jaren nieuw aangenomen leden.
20 Spanje ging door de vele oorlogen op 1 september 1575 bankroet.
21 De Spaanse Furie in Antwerpen vond plaats in november 1576. De Spaanse troepen plunder
den toen de stad waarbij duizenden inwoners het leven lieten en het stadhuis en woningen een
prooi der vlammen werden. Dat Sint Jacob als patroon voor de soldaten geen onbekende voor
hen was, blijkt uit hun strijdkreet Santiago Espana, ('Sint Jacob, Spanje').
Zie: https://nl.wikipedia.org/wiki/Spaanse_Furie_(Antwerpen). Geopend op 06-07-2020.
22 Den Haag, Nationaal Archief, De archieven van de Nassause Domeinraad, 1581-1811: inv.nr. 13854.
