58
Het dagboek van Samuel de Wind (1742-1803), stadsvroedmeester te Middelburg
loskunde toelegde. Heelkundig was hij goed in het verwijderen van blaasstenen.
Dit was een kwaal die in die tijd veel voorkwam. Paulus correspondeerde en pu
bliceerde veel. Hij maakte in 1751 landelijk naam met zijn boekje 't Geklemd hoofd
geredt'6, een titel die precies het verloskundige probleem van die tijd weergeeft.7
Paulus trouwde met Bernadina Tak. Uit dit huwelijk werden 13 kinderen geboren.
Slechts twee kinderen bereikten de volwassen leeftijd: dochter Elisabeth (1737)
en zoon Samuel (1742), de schrijver van het dagboek. Tijdens de laatste zwan
gerschap van Bernadina ontdekte Paulus borstkanker en na de geboorte van het
kind opereerde hij haar zelf omdat hij weinig vertrouwen had in de chirurgijns.8
Ze overleed helaas een jaar later in 1752. Op tienjarige leeftijd verloor Samuel zo
zijn moeder. Samuel doorloopt de Latijnse school te Middelburg en gaat in Leiden
geneeskunde studeren. In 1765 promoveert hij daar.9
Omdat ook tijdens zijn studietijd in Leiden nog geen praktisch onderwijs in de
verloskunde wordt gegeven, trekt hij in navolging van zijn vader naar Parijs. Over
de lessen van André Levret, 'voornaam vroedmeester te Parijs en mijn geweeze
leermeester; schrijft hij in 1765 enthousiaste brieven.10 Levret gaf die lessen met
behulp van een verloskundig fantoom. Dat was een met leer bekleed en opgevuld
model van het vrouwelijk onderlichaam met bijbehorende pop. Daarnaast doet
Samuel praktische ervaring op door veel bevallingen bij 'arme en bedrogene dog-
ters' te begeleiden. Die meisjes verblijven bij een vroedvrouw om hun kind ter
wereld te brengen. Daar leert hij de verlostang van Levret te gebruiken. Als hij
hulp nodig heeft, krijgt hij die van een assistent van Levret.11
6 Paulus de Wind, 'T Geklemd Hoofd geredt. Middelburg, 1751.
7 B.W.Th. Nuyens, Paulus de Wind (1714-1771) als Verloskundige. In: Nederlands Tijdschrift voor
Geneeskunde, 1943, 1084-1090. Paulus de Wind kreeg in Parijs ook onderwijs van de vroed-
meester Grégoire.
8 Paulus de Wind vroeg per brief advies aan zijn leermeesters Gaubius en Albinus in Leiden en
correspondeerde ook met de Franeker hoogleraar Petrus Camper, die in zijn antwoord schrijft
dat De Wind blijkbaar zo weinig vertrouwen had in de chirurgijns dat hij die operatie zelf
deed.
9 Samuel de Wind, De perversa ratione sanitate (Over een verkeerde methode tot het behoud en
herstel van de gezondheid), Leiden, 1765 (dissertatie).
10 ZB, hs.nr. 4690: Brief van Samuel de Wind te Parijs, dd. 20 november 1765 aan D.H. Gallandat,
heel- en vroedmeester te Vlissingen. ''s morgens het verband in 't Hotel Dieu en de lessen van
Sabatier in d'Invalides en die van de heer Levret in de Vroetkunde met zeer veel vermaak bij
gewoond'. Ook in de inleiding op zijn dagboek noemt Samuel Levret 'voornaam vroedmeester
te Parijs en mijn geweeze leermeester'.
11 ZB, hs.nr. 4788, Verslag van Samuel de Wind over verblijf in Parijs.
