donkergekleurd vruchtwater, een omineus teken. Het kind blijkt inderdaad dood
en bovendien treedt bij deze verlossing als complicatie incontinentie voor urine
op.55 De kraamvrouw herstelt daarvan moeizaam. Om beschadiging van het pe
rineum te voorkomen, gaat hij zeer zorgvuldig te werk. Herhaaldelijk vermeldt
hij dat hij de hefboomprocedure stopt en dat het kind dan spontaan wordt gebo
ren. Ook beschrijft hij hoe er, ondanks zijn pogingen om het perineum 'met veel
management' neer te drukken of te bevochtigen, toch een inscheuring van een
halve pink ontstaat. Daar ondervindt de vrouw in het kraambed dan hinder van.
Inknippen of hechten van het perineum beschrijft hij nergens.56 De Wind plaatst
de hefboom meestal op het achterhoofd, een enkele maal over het oor van het
kind. Camper adviseerde om de hefboom op de kin te plaatsen, maar De Wind
doet dat nooit.57 Eenmaal, bij een stuitbevalling, legt hij de hefboom aan op het
nakomende hoofd. Maar dat kost te veel tijd en het kind overlijdt.
Na 1777 gebruikt De Wind nauwelijks meer een hefboom, maar grijpt hij direct
naar de "verbeterde kromme" tang van Smellie, die hij bij 71 verlossingen aanlegt.
'Dit instrument is onontbeerlijk inde Vroedkunde en komt bijna in meest alle en-
clavementen te pas, schrijft hij. Dat blijkt ook uit de verslagen. Past De Wind deze
tang aanvankelijk toe in het tweede stadium van indaling, later doet hij dat ook in
het derde stadium en tevens, in plaats van de hefboom, dus in het vierde stadium.
Op moederlijke indicatie legt hij de tang - evenals de hefboom - aan bij stuipen
en zwakte van de vrouw en tweemaal vanwege een uitgezakte navelstreng. Vijf-
Mely van Malenstein
77
55 Verslag nr. 95, 1773.
56 Episiotomie, inknippen van het perineum, is in 1742 voor het eerst beschreven door de Ierse
Fielding Ould. Hij paste die ingreep toe als het perineum te stug en de vulva te nauw was om
het kind geboren te laten worden. Tot aan het eind van de i9e eeuw was er veel weerstand
tegen. In het begin van de 20e eeuw nam die weerstand af en werd episiotomie vaak toegepast
ter voorkoming van inscheuren van het perineum. J. de Graaff, De episiotomie. In: Nederlands
Tijdschrift voor Geneeskunde, 119, nr. 27, 1975, 1077-1079. De man-midwife Fielding Ould
studeerde van 1735 tot 1737 in Parijs bij Gregoire, evenals Paulus de Wind. Het is aanneme
lijk dat ze elkaar daar ontmoet hebben, want Paulus de Wind studeerde in 1735 bij dezelfde
vroedmeester. Fielding Ould (1710-1789) heeft veel moeite gedaan om toegelaten te worden
tot het College of Physicians. Dat lukte hem eerst niet, omdat de verloskundige praktijk als
minderwaardig werd beschouwd voor de geneeskundige professie. In 1761 werd voor hem een
uitzondering gemaakt en werd hij toegelaten. In zijn standaardwerk A Treatise of Midwifery
dat in 1742 verscheen en dat beschouwd wordt als de eerste Engelse obstetrische tekst van
belang, pleit hij ervoor om episiotomie toe te passen als het perineum te stug is. Zie: P.M.
Dunn, Bartholomew Mosse (1712-59), Sir Fielding Ould (1710-1789), and the Rotunda Hospital,
Dublin. In: Archives of Disease in Childhood - Fetal and Neonatal Edition, 1999, 81: F74-F76.
57 Zie ook een animatiefilmpje van museum Boerhaave. https://www.youtube.com/watch?v=jd-
WmiXxb-LI.
