kelijk uit bij 'madame Souchot, een soldatenvrouw' en publiceerde daarover. De
schaambeensnede en zijn publicatie hielden de gemoederen sterk bezig en twee
weken later stond het bericht over de publicatie van Sigault in de Rotterdamsche
Courant. In Nederland werden in de periode 1778 -1831 twintig schaambeensnedes
uitgevoerd, waarvan zeven door dezelfde vroedmeester. Het enthousiasme waar
mee de symfysiotomie werd ontvangen was begrijpelijk, want de ingreep was veel
eenvoudiger uit te voeren dan een keizersnede. De symfyse lag dicht onder de huid,
zodat het buikvlies niet geopend hoefde te worden. Complicaties waren: bescha
diging van de urinebuis en langdurig manken, zoals nu, wanneer bij een ernstige
bekkeninstabiliteit de symfyse spontaan is losgeraakt. Uiteindelijk bleek toch dat
de schaambeensnede maar een betrekkelijk geringe verruiming van het bekken gaf
en na 1831 is deze niet meer uitgevoerd.69 Dat gold niet voor de keizersnede, want
in 1869 hechtte de Leidse hoogleraar Simon Thomas voor het eerst de baarmoeder
met zilverdraad, zodat de operatie minder gevaarlijk werd voor de vrouw.70
Samuel de Wind heeft tweemaal overwogen om de schaambeensnede uit te
voeren; ook voor deze ingreep had hij het benodigde instrumentarium.71 De eer
ste keer was tien jaar na Sigaults operatie. In 1787 wordt hij door een collega ge
roepen bij een vrouw met een sterk vernauwd bekken. Ze was tweemaal eerder
door De Puyt verlost met 'ongeloofelijke moeijte en niet dan naa het openen van
het hoofd van het kind. De Puyt had daarom De Wind en nog twee andere vroed-
meesters om assistentie gevraagd: Le Roy en Adriaan van Solingen. Het plan is
om een symfysiotomie uit te voeren 'volgens de manier van Sigault'. Maar als het
zover is, oppert Le Roy zoveel bezwaren dat ze ervan afzien en de tang van Levret
gebruiken, wat mislukt. Het kind is inmiddels dood en uiteindelijk zakt de linker
arm uit. Die wordt met een schaar verwijderd en het kind daarna bij de voeten
afgehaald. De moeder overlijdt de volgende morgen als gevolg van het door het
instrument toegebrachte letsel. De Wind besluit de beschrijving van deze afgrij
selijke verlossing dan ook met zijn vaste voornemen om 'bij d'eerst voorkoomde
Mely van Malenstein
83
69 Vroedmeester Van Muster voerde zeven schaambeensnedes uit. De eerste drie bij vrouwen in
en rond Zaltbommel en de overige in de omgeving van Nijmegen, waar hij toen praktiseerde.
De hoogleraar Du Pui geeft tijdens zijn college in 1798 aan dat de indicatie voor symfysioto
mie een bekkenvernauwing met een conjugata tussen 2 en 3 duim is. Dan is de winst net
voldoende om daarna een tang aan te leggen of kering en uithaling (versie en extractie) uit te
voeren (Lamens - van Malenstein 221-243).
70 H. Beukers, De opvattingen van A.E. Simon Thomas over de baarmoeder-naad bij sectio
cesarea. In: De Novis Inventis. Essays in the history of medicine in honour of Daniel de Moulin.
Amsterdam en Maarsen, 1984, 1-11.
71 Zie noot 66.
