88
Het dagboek van Samuel de Wind (1742-1803), stadsvroedmeester te Middelburg
welke in hydatides verandert en waarvan de vrugt reeds lang was overleeden;
de quantiteijd van deze hydatides vulde eene geheele waterpot. Dat past bij het
beeld van een zogenaamde mola zwangerschap. Dan is er geen vrucht meer, maar
groeien de vlokken van de placenta door tot een soort gezwel van kleine blaasjes
in de vorm van een druiventros, vandaar de naam mola hydatosa. 77
Als de placenta vóór de geboorte van het kind voor de baarmoedermond ligt
placenta praevia), geeft dat bij de ontsluiting levensbedreigend bloedverlies.
Tienmaal wordt in zo'n situatie De Wind geroepen en hij treedt dan snel hande
lend op. Hij haalt de voorliggende nageboorte af, doorboort zo nodig de vliezen
en brengt het kind ter wereld, meestal door 'kering en uithaling' zoals beschreven.
Moedersterfte, sterfte en reanimatie van pasgeborenen
De dood van een vrouw tijdens of na de geboorte van haar kind is een drama dat
niemand onberoerd laat. Dat gold ook voor Samuel de Wind. Wanneer een kind
tijdens of na de bevalling sterft, beschrijft hij dat feitelijk. Als zijn pogingen tot
reanimatie niet slagen vindt hij dat spijtig. Heel anders is zijn toon als een vrouw
overlijdt. In de zeer uitvoerige verslagen van deze gecompliceerde verlossingen
klinkt enige emotie door. Bij uitzondering noemt hij dan zelfs de naam van de
vrouw, zoals in een van de laatste verslagen van het dagboek. Hij bestempelt deze
bevalling veelbetekenend als een casus terribilis waarbij de vrouw, Saartje Noiret,
overlijdt. In het verslag noemt hij haar ook 'mevrouw, wat wijst op een hogere
status. Voor wat betreft de overlevingskansen maakt dat trouwens niet uit. Ze
overlijdt na een 'lethale syncope' (bewusteloosheid) 'welke haar in vijf minuten uit
het leven rukte, niettegenstaande er zig nog ruijm een half uur te vooren eenige
hoop had opgedaan, van haar in 't land der leevendigen te zullen behouden.'78
In het dagboek komen 35 gevallen van moedersterfte voor, meer dan 100 pro
mille van de 318 verlossingen. In onze ogen een schokkend hoge sterfte, maar
opgemerkt moet worden dat het een groep 'hoog risico'- vrouwen betrof, omdat
77 Maart 1795 'Afhaaling van een naageboorte in Hydatides verandert'.
78 Deze casus terribilis (Verslag nr. 310) is één van de gruwelijkste die De Wind beschrijft. Hij
wordt geroepen door zijn collega De Puyt die er al een nacht bij zit. Ondanks de weeën is er
geen vordering en bij onderzoek is het kinderhoofd niet te bereiken. De vrouw krijgt stuipen
en de vroedmeesters vermoeden dat de baarmoeder is gescheurd. Inmiddels is ook A. van
Solingen erbij gekomen, die haar eerder verlost had. De Puyt lukt het om kind te keren en het
bij de voeten geboren te laten worden. Echter op het hoofd na, dat achter blijft. Ze besluiten
dan om het lichaam van het kind te scheiden van het hoofd, wat ook gebeurt. Daarna willen ze
een haak gebruiken om het hoofd af te halen, maar zover komt het niet want de vrouw krijgt
een bloeding, raakt bewusteloos en overlijdt.
