Ballustrada Optima Forma
Nederlandse of Nederlandstalige publicisten en moraal. Dan gaat het
artikel of boek over de tweede wereldoorlog of over discriminatie in
het huidige tijdsgewricht. In het ergste geval wordt er een misplaatst
verband tussen beide gelegd. Zoals Gijs Schreuders onlangs deed
in een column in De Volkskrant of Tom Lanoy in weet ik welk
programma op de Nederlandse buis. Tom, sardonische held van de
spooknatie Belgie, leek tijdens de uitzending geen schim van zich
zelf. Hij sprak vlak en vermoeid over het Vlaams Blok, over huids
kleur en zelfs over opkomend fascisme. Hij zei wat hij moest zeggen
en hij was plotseling de meest kleurloze schrijver van België.
Wat ik mezelf afvraag: waarom zijn er geen colomnisten die op
komen voor een 73-jarige autochtoon die zijn jeugd gedwongen
heeft doorgebracht bij de Duitse Arbeitseinsatz en die op zijn oude
dag opnieuw en deze keer 'geestelijk' wordt gedeporteerd. Hij woont
nog wel in eigen buurt, maar hij verstaat zijn buren niet meer. Buurt-
winkels zijn in Turkse of Marokkaanse handen overgegaan en de
straat is een stageplaats voor aankomende criminelen. Het antwoord
geef ik alvast maar: hij voldoet niet aan het stereotiepe beeld van de
gediscrimineerde. Hij is niet exotisch genoeg; hij is niet interessant.
Hij heeft veel tegen. Hij is, nou ja, het hoge woord moet eruit: hij is
godverdomme veel te blank.
De beproefde veteraan moppert en kankert intussen in een weinig
modieus jargon op alles en iedereen. Voor hem hoeft het be
vrijdingsjubileum volgend jaar niet gevierd te worden. Als het een
beetje meezit wordt hij in de loop van 1995 door een willekeurige
vertegenwoordiger van Modieus-Links (drie keer nul is nul) of Rood-
Rechts (dood aan de laatste arbeiders!) voor racist, etnocentrist of
zelfs fascist uitgemaakt. Dat zal hem overigens een zorg zijn. Voor
de juiste inhoud van die begrippen dient men tegenwoordig al een
etymologisch woordenboek te raadplegen.
James Agee zou er in zijn jonge jaren wel raad mee geweten hebben.
(Lees alsnog: Laat ons nu vermaarde mannen prijzen. Waarom heb ik
dat boek nu pas ontdekt? In een boekenzaakje naast de Dom in
Utrecht ligt het voor 12,50.)
Nederlandse schrijvers, publicisten, colomnisten van na de tweede
wereldoorlog zijn, op enkele uitzonderingen na, geestig, netjes en
5