levens van minstens drie generaties onderdrukte vrouwen aaneen
regen tot een aanklacht. En haar sympathie voor wat zij zuidelijk
temperament noemde: emoties en je laten gaan, hartstocht en passie.
Zelf deed ze daar niet veel aan, maar ze kon er met vervoering over
praten, vooral als ze wat gedronken had. De volheid van het leven,
daar had ze het dan wat onvast over. Veldstra zat dan wat schuifelig
op zijn stoel aan vluchtiger dingen te denken.
Een enkele keer viel hij haar goedmoedig aan op haar historisch in
zicht. Ze sprak over heksenverbrandingen en keek hem verwijtend
aan. Hij had nooit het verlangen gekoesterd wie dan ook te ver
branden en hield zich voor dat hij het zich niet hoefde aan te
trekken. Intussen ontvouwde Iris de mening dat haar onderdrukking
samenhing met de omstandigheid dat de Zwitserse vrouwen geen
kiesrecht hadden en rond de tweede fles wijn kwam het voor dat
ze Veldstra aansprakelijk stelde voor het ontbreken van vrouwelijke
priesters in de katholieke kerk. Veldstra was katholiek geweest, en
begon rond die tweede fles wel eens vertederd te praten over de
rituelen die zijn jeugd hadden verblijd.
Iris had de neiging om het verleden te zien als een vormloze massa,
waarbinnen alle gebeurtenissen gelijktijdig plaatsvonden, en daar
door verwisselbaar waren. Allemaal vroeger. Allemaal niet nu.
Maar nu was ze niet kwaad op hem. Tenminste - hij liep even de
laatste uren van de vorige dag door. Pergolesi. Twee glazen wijn.
Een paar diepe zuchten. Als er iets is, dan moet je het zeggen, hoor.
Nee, niks. Echt niet? Neehee. Waar blijft Christina? Dat was het,
Christina.
Wat er nu zou komen, wist hij precies: een stuk versleten volkstoneel
telkens opgevoerd in dezelfde bezetting, met dezelfde tekst, met alle
bijbehorende emoties, die geen enkele indruk meer maakten, omdat
het enige publiek de spelers zelf waren.
Hij hoorde het om hem heen zoemen en als zijn wachtwoord klonk,
produceerde hij zijn claus. Het had iets geruststellends. Dingen
veranderden niet, ook niet als je hard riep: 'Dat moet nou 's veran
deren.'
'Het is nu echt de laatste keer geweest.'
'Het is hier geen hotel.'
'Uiteindelijk moet je het zelf weten.'
'Zeg jij er nou ook eens wat van.'
Die was voor hem. Hij schraapte zijn keel en sprak zijn tekst. Over
het eigen leven dat iedereen moet leiden - natuurlijk - maar de
49
