Spijt
De hamer Gods
coöperatief karakter van Beversluis, maar veeleer in zijn principieel
radicalisme ten aanzien van zijn idealen. Hij bleef zijn ideaal trouw
tot er geen weg terug meer mogelijk was. Met het nazisme werd
ook hij verslagen. Pas nadat hij als waarnemend burgemeester van
Veere zijn idealen had trachten te redden in de praxis, gaf hij nood
gedwongen op. Tot zijn ontlasting moet gezegd worden dat hij
nooit burgemeester is geweest, zoals Venema, slecht geïnformeerd
of wellicht niet zonder boos opzet, vermeldt. Hij was enkel plaats
vervangend.
Natuurlijk zijn de twee jaren die hij in detentie doorbracht, jaren
van bezinning en loutering geweest. Ik citeer een brief die hij
schreef op 1 januari 1948, enkele maanden na zijn vrijlating, aan de
vrouw van Willem Kloos, Jeanne Reyneke van Stuwe. Hij schrijft:
"Het is altijd fout geweest voor welke dichter ook, te hartstochtelijk
met het publiek en gemeen gebeuren van zijn tijd mee te leven. Ik
ben heel onverstandig geweest en moet dat met mijn gezondheid
betalen." (De slechte behandeling in de kampjaren, vooral zijn ge
vangenschap in het fort van Ellewoutsdijk, hadden zijn gezondheid
blijvend aangetast.) Hij beklaagt zich erover dat hij tien jaar lang
niet mag publiceren, "hoewel ik nooit veroordeeld ben". De tien
jaar zijn kort daarop gewijzigd in drie jaar, zodat hij door aftrek van
voorarrest vrijwel direct weer aan de slag kan. Hij keert het meest
moorddadige systeem van de twintigste eeuw de rug toe met een
gevoel van spijt dat hij zich vergist heeft en dat die keuze hem zijn
gezondheid heeft gekost. Heeft hij zich nooit gerealiseerd dat zijn
keuze hem mede verantwoordelijk heeft gemaakt voor de dood van
miljoenen medemensen? Spijtbetuiging is nog geen schuldbekente
nis.
ln verband daarmee wijs ik op een opvallende publicatie, een treur
spel in verzen, dat in 1952 verschijnt onder de titel De Hamer Gods,
over Girolamo Savonarola. Ik vond nergens vermeld of het stuk ooit
opgevoerd is. Het is ook meer een leesdrama; het getuigt zowel van
29
