Genegeerd door 'het volk'
waren geweest, zoals de Zeeuw P.J. Meertens die vooral bekend zou
worden als Voskuils personage Beerta. Ook continueerde Roukens
zijn academische loopbaan als docent aan de universiteit van Nij
megen - een waarlijk eenzame positie in het Nederland van na de
bevrijding.
Ondanks een beklijvend stigma herwon Jan de Vries op zijn oude
dag nog zijn positie als internationaal gewaardeerd geleerde met een
eminente betekenis voor het sagenonderzoek, op welk terrein hij o.a.
Altgermanische Religionsgeschichte en Kelten und Germanen publiceer
de. Postuum verscheen nog zijn Nederlands etymologisch woordenboek
(1971).
Volkscultuur als valkuil is aangekondigd als hét boek voor diegene
die de context van Het Bureau wil begrijpen én voor hen die iets
meer willen weten en begrijpen van de relatie tussen volkskunde en
antropologie in het Nederland van de twintigste eeuw. Van Ginkel
biedt inderdaad een degelijk overzicht van de ontwikkeling en pro
blematiek van de volkskunde in Nederland, maar toont geen nieuwe
gezichtspunten. Een verademing is wel dat hij zich afgezien van de
wat tendentieuze titel van de bundel, zelden bezondigt aan goed
kope politiek-correcte retoriek, zoals we die zo vaak vernemen uit de
windstreken der zachte wetenschap. Het nut van zijn bundel is voor
al de functie van overzichtswerk. Elk essay besluit dan ook met een
'Slotbeschouwing' en dat is, hoewel wat stereotiep, handig voor de
gehaaste lezer. Volkscultuur als valkuil zal vooral de geïnteresseerde
lezer met enige voorkennis bevallen. De drijfveren, rancunes, morele
kleinheid én tragiek van uiteindelijk geïsoleerde figuren als Jan de
Vries, geobsedeerd en genegeerd door 'het volk', worden door het
werk van Van Ginkel wel belicht, maar blijven in hun essentie toch
ongrijpbaar. Om daarin dieper inzicht te verkrijgen is misschien een
ander genre nodig: de waarheidslievende leugen van de roman a la
Het Bureau.
Rob van Ginkel, Volkscultuur als valkuil; over antropologie, volkskunde en cultuur
politiek. Het Spinhuis, Amsterdam 2000.
31
