Het is natuurlijk nooit genoeg, nooit afdoende. Het is hoog
stens Ersatz, substituut, geknutsel in de torenkamer van een
brandend huis. Beter om er maar niet aan te beginnen? De
beste werken zijn immers, aldus E.M. Cioran, de werken die
nooit zijn geschreven, de interessantste schrijvers degenen die
zijn mislukt. De mislukkeling draagt het werk dat hij nooit
geschreven heeft zijn hele leven met zich mee, zei Cioran in
een interview in Vrij Nederland in 1987. "Dat zijn pas de inte
ressante mensen. Alleen wordt het dramatisch als ze het idee
hebben dat ze hun leven verpest hebben, en dronkaards wor
den." Uiteindelijk wordt het ook de ideologen en asceten die
alles opofferden voor hun ideaal duidelijk dat er niets was,
behalve hun zelfverblinding. Gelukkig heeft volgens Cioran
ieder mens zijn eigen manier om te mislukken en kan niemand
zeggen dat hij geslaagd is. "Ja, men slaagt erin te sterven. Dat is
het enige succes in het leven."
Zijn glorificatie van de dood en propaganda voor de Misluk
king hebben Cioran niet belet om een eerbiedwaardige leeftijd
te bereiken en een mooi oeuvre achter te laten. In een essay
over Ciorans, qua geëtaleerd temperament, volslagen tegen
pool Henry David Thoreau Elk moment de dageraad, 1997) had
ik het ook over de 'geheimzinnige schoonheid' van de misluk
king, en daar ging het ook om de mislukking die een aspect is
van het leven zelf, namelijk het sneuvelen van onze dagen.
Maar de schoonheid hing af van het lamplicht dat we bij dat
sneuvelen wisten te ontsteken: van het sublimeren van het
obscene gegeven van de eindigheid dus. De mislukking na
streven, volgens de verkondiging van Cioran, kan immers
alleen op een mislukking uitlopen. Nee, begreep ik, de mis
lukking was niet alleen een pijnlijke herinnering aan het denk
beeld van succes; zij was ook voorbode van ander welslagen.
"Maar om die aankondiging te kunnen verdragen moet de pijn
naar de achtergrond zijn gedrongen, en moet ik mezelf niet
alleen zien als 'eigenlijke held', maar vooral als 'held der ver
beelding'."
De grootste daden staan uiteindelijk gelijk aan het nederigst
vertoon als je je er ver genoeg van verwijdert, en uiteindelijk
lossen ze allemaal op. De held is iemand die zijn levensangst
