Fractals, de spiraal en de vertakking - al zulke basisfiguren en
-structuren in het universum vertonen, om zich überhaupt te
kunnen vermenigvuldigen en uitvouwen, variatie, alsof het
origineel steeds met enige slordigheid wordt gekopieerd. De af
wijking en het lijden zijn het eerste paar dat innig verstrengeld
de sferen betrad. Wie had kunnen denken dat Bochelaar en
Geknakte het stralende ouderpaar zijn van al wat bestaat?
De 'automatische' creatie van basisstructuren als de spiraal, de
boom of vertakking en de cel vindt voortzetting in de gelijk
aardige symbolen die we in alle religies tegenkomen. Dat duidt
niet op de verloren wijsheid en vergeten eenheid uit de roman
tische alternatieve literatuur; maar hier is wel de diepste bodem
waarop de archetypen liggen, als zeesterren met hun ontelbare
trilhaartjes.
Aan de geest van beren, zee- en andere dieren werd in primi
tieve samenlevingen toestemming en vergiffenis voor de jacht
op leden van hun soort gevraagd. Dit leidde tot een bewustzijn
van 'anders zijn' van de mens, toen we beseften hoe rück
sichtslos en zonder verontschuldiging de dieren elkaar afslacht
ten. En als gevolg daarvan ontkenden we uiteindelijk een 'ziel'
bij deze dieren, zodat voor onze afslachting van hen, inclusief
onze wetenschappelijke experimenten, geen vergiffenis meer
nodig was. Pas met het verbleken van de monotheïstische reli
gie ontstond opnieuw ruimte voor empathie en compassie met
het dier. Het christendom is hierin wegens zijn meer gevorder
de staat van ontbinding ver voor op de islam.
Het is verhelderend om het menselijk gedrag te bezien met de
ogen van de etholoog, als unieke variant van het algemene
diergedrag met zijn instincten en driften, en verder terug de
simpele tweevoud van begeerte en aanval tegenover angst en
vlucht. Dankzij zijn zelfbewustzijn en toegang tot de symbool
wereld is de mens zelfs tot superdier geworden, dus beestachti
ger dan zijn verwanten.
Dankzij de evolutionaire gril - of bestemming? - van het zelf
bewustzijn met zijn keuzemogelijkheden kunnen we ook beest
achtiger zijn dan de dieren, omdat we in staat zijn onze hande-
